چگونه با بچه ها صحبت کنم تاثیر داشته باشه؟

کتاب «چطور با بچه‌ها حرف بزنیم تا به حرف‌های ما گوش بدهند»

نویسنده: ادل فابر و الین مازلیش
ترجمه: شیرین یزدانی
ناشر: ارمغان گیلار
نوبت چاپ: دوم ۱۳۹۲
تعداد صفحات: ۱۹۲

مطالعه این کتاب به والدین کمک می‌کند تا به پرسش «چگونه با بچه‌ها صحبت کنم تا تأثیرگذار باشد؟» پاسخ دهند. این کتاب اصول علمی و روانشناسی ارتباط والدین و کودکان را به زبان ساده و کاربردی ارائه می‌دهد و به والدین مهارت می‌آموزد که بتوانند فرزندان خود را بهتر درک کرده و با آن‌ها موثرتر ارتباط برقرار کنند.

---

چطور با بچه‌ها صحبت کنیم که به حرف‌های ما گوش دهند

کتاب نشان می‌دهد که موفقیت در ارتباط با کودک نه تنها به مهارت‌های کلامی بستگی دارد، بلکه توانایی ایجاد فضای امن، همدلی و توجه واقعی به احساسات کودک نیز اهمیت دارد. به بیان دیگر، هر چه والدین بتوانند ارتباط چشمی، لمس آرام، و زبان بدن مثبت داشته باشند، کودکان بیشتر به حرف والدین گوش می‌دهند و پیام‌ها را بهتر درک می‌کنند.

تکنیک‌های موثر برای جلب توجه کودک

جلب توجه کودک در هنگام گفتگو یکی از چالش‌های اصلی والدین است. با استفاده از روش‌های مناسب، می‌توان توجه کودک را متمرکز کرد و پیام‌های مهم را به او منتقل کرد. برخی از این روش‌ها عبارتند از:

1. تماس چشمی مستقیم: وقتی کودک با شما حرف می‌زند، نگاه کردن مستقیم به چشم او باعث می‌شود احساس ارزشمندی کند.

2. استفاده از نام کودک: فراخواندن کودک با نامش، توجه او را جلب می‌کند و نشان می‌دهد شما کاملاً متوجه او هستید.

3. کاهش عوامل حواس‌پرتی: خاموش کردن تلویزیون، گوشی و سایر عوامل حواس‌پرتی باعث تمرکز کودک بر مکالمه می‌شود.

4. استفاده از لحن جذاب و متنوع: لحن یکنواخت باعث خستگی و بی‌توجهی کودک می‌شود؛ تغییر صدا و لحن پیام را جذاب‌تر می‌کند.

5. بیان پیام کوتاه و ساده: پیام‌های طولانی باعث گیجی و کاهش توجه کودک می‌شوند.

6. استفاده از زبان بدن مثبت: لبخند، خم شدن به سمت کودک و حرکت دست‌ها باعث افزایش توجه و مشارکت او می‌شود.

7. ایجاد ارتباط فیزیکی ملایم: لمس آرام شانه یا دست کودک هنگام گفتگو باعث افزایش احساس امنیت و اعتماد می‌شود.

8. تشویق و تحسین هنگام توجه کردن: وقتی کودک گوش می‌دهد، تحسین او باعث می‌شود این رفتار تکرار شود.

9. استفاده از داستان و مثال‌های ملموس: مثال‌ها و داستان‌های مرتبط با دنیای کودک، پیام والدین را قابل فهم‌تر می‌کند.

10. انتخاب زمان مناسب برای گفتگو: وقتی کودک گرسنه، خسته یا عصبی است، احتمال گوش دادن کاهش می‌یابد.

---

اشتباهات رایج والدین

بسیاری از والدین در گفتگو با فرزندان خود به دلیل عادات نادرست، اشتباهاتی مرتکب می‌شوند که مانع ارتباط مؤثر و گوش دادن کودک می‌شود. برخی از این اشتباهات عبارتند از:

• صحبت با لحن تحکم‌آمیز

• نادیده گرفتن احساسات کودک

• قطع کردن حرف کودک

• استفاده از کلمات پیچیده یا طولانی

• مقایسه کودک با دیگران

• صحبت بیش از حد بدون فرصت پاسخ

• تنبیه یا تهدید هنگام گفتگو

• عدم ثبات در پیام‌ها

• نداشتن توجه کامل هنگام صحبت

• انتظار تغییر سریع رفتار

با اجتناب از این اشتباهات، والدین می‌توانند ارتباط صمیمانه و موثر با کودک برقرار کنند و پیام‌های خود را بهتر منتقل کنند.

---

گوش دادن به احساسات کودک

فصل اول کتاب تأکید می‌کند که کودکان دوست دارند والدینشان حرف‌های آن‌ها را بشنوند و با آن‌ها همدردی کنند. والدین باید مهارت‌های زیر را برای درک احساسات فرزندان بیاموزند:

• با دقت به حرف‌های کودک گوش دهند

• احساسات کودک را تایید و درک کنند

• احترام به احساسات کودک

• اجتناب از نصیحت فوری هنگام عصبانیت کودک

• نامگذاری احساسات کودک

• نشان دادن فهم آرزوها و خواسته‌های کودک

کودکان مانند بزرگسالان دوست ندارند وقتی ناراحت یا عصبی هستند، نصیحت شوند. آن‌ها می‌خواهند احساسات خود را بیان کنند تا آرام شوند.

چطور فرزندمان را تشویق کنیم تا بیشتر گوش دهد

برای اینکه کودکان بیشتر به حرف والدین گوش دهند، می‌توان از روش‌هایی استفاده کرد که در فصل دوم کتاب چطور با بچه‌ها حرف بزنیم آمده است.

توضیح شرایط و موقعیت‌ها

والدین باید شرایط و مشکلی که در آن هستند را برای کودک توضیح دهند، بدون اینکه از ضمیر «تو» استفاده کنند. این روش باعث می‌شود کودک حس نکند که محکوم شده است و راحت‌تر به حرف شما گوش دهد.

مثال عملی:

• به جای گفتن: «تو باید ظرف‌ها را بشویی!»

• بگویید: «وقتی شیر روی زمین ریخت، باید آن را تمیز کنیم تا زمین لغزنده نشود.»

دادن اطلاعات کافی

وقتی والدین شرایط موجود را به کودک توضیح می‌دهند، کودک حس می‌کند که اعتماد والدین را جلب کرده و به او احترام گذاشته‌اند.
مثال: «اگر میوه‌ها را قبل از خوردن بشویی، سالم می‌مانند و مریض نمی‌شوی.»

پیام کوتاه و تلگرافی

به جای توضیحات طولانی، پیام‌ها را کوتاه و مستقیم منتقل کنید.
مثال: مادر به جای گفتن «سارا ظرف‌ها را بشور» بگوید: «سارا، ظرف‌ها!»
این روش باعث می‌شود کودک سریع‌تر مفهوم را درک کند و عمل کند.

بیان احساسات والدین

والدین باید احساسات واقعی خود را به کودک نشان دهند تا کودک نیز احساسات والدین را درک کند.
مثال: «الان فرصت مناسبی نیست که انشای تو را بخوانم، چون حواسم جای دیگری است. بعد از نهار می‌آیم و انشای تو را می‌خوانم.»

یادداشت گذاشتن برای کودک

نوشتن یادداشت کوتاه برای کودک، حتی اگر سواد خواندن نداشته باشد، باعث ایجاد ارتباط مثبت و افزایش حس ارزشمندی او می‌شود.
مثال: یک یادداشت کوچک با شکلک یا تصویر بگذارید: «دوست دارم وقتی کتاب‌هایت را مرتب کردی، به من نشان بدهی.»

---

روش‌های جایگزین تنبیه

تنبیه کردن کودک باعث ایجاد احساس خشم، تنفر و گناه می‌شود و ممکن است کودک رفتار بد را دوباره تکرار کند.

به جای تنبیه می‌توان از روش‌های زیر استفاده کرد:

1. ارائه راه حل: «اگر شیر ریخت، بیا با هم حوله بیاوریم و تمیزش کنیم.»

2. نشان دادن مخالفت خود: «من دوست ندارم وقتی روی مبل زباله ریخته شود، آنجا را کثیف ببینی.»

3. بیان انتظارات: «انتظار دارم بعد از بازی اسباب‌بازی‌ها را سر جایش بگذاری.»

4. آموزش نحوه جبران: «وقتی ظرف‌ها را شستی، حالا می‌توانی آنها را خشک کنی.»

با این روش‌ها کودک می‌آموزد مسئولیت رفتار خود را بر عهده بگیرد و حس اعتماد به نفس بیشتری پیدا کند.

---

استقلال فرزندان

در فصل چهارم کتاب چطور با بچه‌ها حرف بزنیم، به اهمیت ایجاد فرزند مستقل و مسئول اشاره شده است.

مهارت‌های والدین برای افزایش استقلال فرزند

1. اجازه انتخاب بدهید: «دوست داری کدام لباس را امروز بپوشی؟»

2. قدر تلاش کودک را بدانید: «می‌دانم بستن بند کفش دشوار است، اما بعد از چند بار تمرین موفق می‌شوی.»

3. کمتر سؤال بپرسید: از پرسش‌های مداوم درباره مدرسه و دوستان خودداری کنید.

4. پاسخ سریع ندهید: به کودک فرصت دهید خودش راه‌حل پیدا کند.

5. تشویق به استفاده از منابع دیگر: «می‌توانی از کتابخانه یا اینترنت برای حل مسئله کمک بگیری.»

6. هرگز ناامید نکنید: اجازه دهید مهارت‌های جدید را تجربه کند و شکست جزئی را تحمل کند.

---

تمجید و تعریف

تشویق فرزندان باعث افزایش اعتماد به نفس و تصویر ذهنی مثبت از خود می‌شود. والدین باید جزئیات رفتار مثبت کودک را مشخص کنند.
مثال: «خیلی خوب لباس‌هایت را پوشیدی و بند کفش‌هایت مرتب بسته شده است.»

با تشویق دقیق و جزئی، کودک می‌آموزد که رفتارهای مثبتش ارزشمند و مؤثر هستند و این حس به محیط خارج از خانه نیز منتقل می‌شود.

---

ایجاد تصویر ذهنی مثبت در کودک

برای اینکه کودک تصویر ذهنی مثبت از خودش داشته باشد:

1. فرصت دهید کودک توانایی‌هایش را نشان دهد.

2. موقعیت‌هایی ایجاد کنید تا نگرش مثبت به خود پیدا کند.

3. بازخورد مثبت از والدین بشنود.

4. با کودک همان‌گونه رفتار کنید که دوست دارید او با شما رفتار کند.

5. به موفقیت‌ها و لحظات مهم زندگی کودک توجه کنید و آنها را جشن بگیرید.

---

جمع‌بندی و نکات کلیدی

کتاب چطور با بچه‌ها حرف بزنیم راهکارهای کاربردی و علمی برای:

• ایجاد ارتباط موثر با کودکان

• جلب توجه کودک

• شنیدن و درک احساسات فرزند

• تشویق و تعریف مثبت

• پرورش فرزند مستقل

را ارائه می‌دهد.

با رعایت این اصول، والدین می‌توانند فضای امن و حمایتی برای فرزندان ایجاد کنند و حس ارزشمندی، اعتماد به نفس و مسئولیت‌پذیری را در آنها تقویت کنند.

برای کمک بیشتر می‌توانید از کارشناسان کلینیک روانشناسی جان زیبا استفاده کنید که امکان مشاوره آنلاین در کمتر از سه ساعت فراهم است.

تکنیک‌های مؤثر برای جلب توجه کودک (ادامه)

علاوه بر مواردی که قبلاً گفته شد، والدین می‌توانند از روش‌های زیر نیز برای افزایش تمرکز و جلب توجه کودکان استفاده کنند:

1. استفاده از بازی و فعالیت‌های تعاملی:
   بازی کردن با کودک نه تنها باعث سرگرمی می‌شود، بلکه به عنوان یک ابزار آموزشی و ارتباطی عمل می‌کند. با بازی، کودک یاد می‌گیرد که به قواعد گوش دهد و در تعاملات اجتماعی مشارکت کند.

2. تقسیم پیام به مراحل کوچک:
   اگر پیام یا درخواست والدین طولانی و پیچیده باشد، کودک ممکن است دچار سردرگمی شود. پیام را به مراحل کوچک تقسیم کرده و هر مرحله را جداگانه مطرح کنید.

3. ایجاد روال‌های ثابت:
   روال‌های روزانه به کودک کمک می‌کند که بداند چه زمانی باید گوش دهد و چه زمانی فعالیت آزاد دارد. برای مثال، زمان مشخصی برای درس خواندن، بازی و گفتگو با والدین تعیین کنید.

4. تکرار پیام با روش‌های متفاوت:
   کودکان ممکن است یک بار پیام را نشنوند یا فراموش کنند. بهتر است پیام را با روش‌های متفاوت تکرار کنید؛ مثلاً هم شفاهی و هم با استفاده از تصویر یا یادداشت.

5. تشویق به مشارکت فعال:
   از کودک بخواهید در تصمیم‌گیری‌ها مشارکت کند، حتی در مسائل کوچک. این کار باعث می‌شود احساس کند نظراتش مهم است و با دقت بیشتری به حرف والدین گوش دهد.

---

اشتباهات رایج والدین در صحبت با کودکان (ادامه و گسترش)

شناخت اشتباهات رایج کمک می‌کند تا ارتباط بهتر برقرار شود:

• بی‌توجهی به موقعیت ذهنی کودک:
  گاهی والدین بدون توجه به وضعیت روحی و هیجانی کودک صحبت می‌کنند. اگر کودک خسته، گرسنه یا عصبانی باشد، بهتر است گفتگو را به زمان مناسب موکول کرد.

• توقعات غیرواقعی:
  انتظار داشتن از کودکی که هنوز مهارت کافی ندارد باعث ایجاد تنش و کاهش اعتماد به نفس می‌شود.

• مقایسه مداوم با دیگران:
  مقایسه کودک با همسالانش یا خواهر و برادر باعث ایجاد حسادت و کاهش اعتماد به نفس می‌شود.

• عدم وضوح پیام‌ها:
  وقتی والدین پیام خود را به شکل نامشخص بیان می‌کنند، کودک نمی‌داند دقیقاً چه کاری باید انجام دهد. بهتر است پیام کوتاه، روشن و عملی باشد.

---

کمک به کودکان در ابراز احساسات

ابراز احساسات یکی از مهارت‌های مهم روانشناختی است که والدین می‌توانند آن را تقویت کنند:

1. نامگذاری احساسات:
   به کودک کمک کنید احساساتش را شناسایی و نامگذاری کند. مثلاً بگویید: «می‌بینم که عصبانی شدی چون اسباب‌بازی‌ات خراب شد.»

2. تأیید و پذیرش احساسات:
   حتی اگر رفتار کودک مناسب نباشد، احساسات او معتبر است و باید پذیرفته شود. این کار باعث می‌شود کودک احساس امنیت روانی داشته باشد.

3. آموزش بیان مناسب احساسات:
   به کودک یاد دهید که چگونه عصبانیت یا ناراحتی خود را به شکل صحیح و سالم بیان کند. مثلاً استفاده از کاغذ و نقاشی، یا بیان کلامی به شکل محترمانه.

4. گوش دادن فعال:
   والدین با گوش دادن فعال و بدون قضاوت به کودک نشان می‌دهند که حرف‌های او ارزشمند است و مورد توجه قرار می‌گیرد.

---

روش‌های تشویق کودکان به گوش دادن

تشویق، ابزار قدرتمندی برای افزایش همکاری و گوش دادن کودکان است:

• توضیح شرایط و دلایل:
  به کودک توضیح دهید چرا انجام کاری مهم است، به جای اینکه صرفاً دستور بدهید. مثلاً: «وقتی اسباب‌بازی‌ها را مرتب می‌کنیم، بعداً راحت‌تر پیدا می‌کنیم.»

• بیان پیام کوتاه و واضح:
  پیام‌های طولانی باعث کاهش تمرکز می‌شود. بهتر است پیام کوتاه و مستقیم باشد.

• اشتراک احساسات والدین:
  بیان احساسات واقعی والدین کمک می‌کند کودک درک بهتری از اهمیت پیام داشته باشد.

• یادداشت‌ها و پیام‌های نوشتاری:
  نوشتن یادداشت کوتاه برای کودک روشی ساده و مؤثر برای انتقال پیام است. حتی اگر کودک سواد کامل نداشته باشد، می‌توان از شکل و تصویر استفاده کرد.

---

روش‌های جایگزین تنبیه

به جای تنبیه، روش‌های جایگزین مؤثرتر هستند:

1. پیشنهاد راه‌حل و انتخاب:
   به کودک فرصت دهید تا خودش راه‌حل مناسب پیدا کند یا یکی از گزینه‌ها را انتخاب کند.

2. بیان مخالفت و انتظار به شکل مثبت:
   به کودک نشان دهید که با رفتار او مخالف هستید، اما به جای تنبیه، روش اصلاح را آموزش دهید.

3. اعمال عواقب طبیعی:
   اجازه دهید کودک تجربه کند که هر رفتار عواقب خود را دارد. این روش باعث یادگیری مسئولیت‌پذیری می‌شود.

---

پرورش استقلال در کودکان

استقلال یکی از ویژگی‌های مهم شخصیتی است که والدین می‌توانند با روش‌های زیر تقویت کنند:

• اجازه انتخاب دادن:
  به کودک فرصت دهید تصمیم‌گیری کند، حتی در امور کوچک مثل انتخاب لباس یا خوراکی.

• تشویق و تقدیر از تلاش:
  به جای تمرکز صرف بر نتیجه، از تلاش و مهارت کودک تقدیر کنید.

• اجازه تجربه و خطا:
  به کودک اجازه دهید تجربه کند و از اشتباهاتش درس بگیرد.

• تشویق استفاده از منابع دیگر:
  کودک را به استفاده از منابع مختلف برای حل مسائل تشویق کنید، مثل کتاب، اینترنت یا مشورت با بزرگ‌ترها.

• ایجاد تصویر ذهنی مثبت:
  کودک باید از خود تصویر ذهنی مثبت داشته باشد. والدین با تشویق، تعریف و تمجید درست می‌توانند به این امر کمک کنند.

چگونه فرزندمان را به یادگیری و همکاری تشویق کنیم

والدین می‌توانند با روش‌های ساده اما مؤثر، علاقه کودک به یادگیری و همکاری را افزایش دهند:

1. ایجاد انگیزه در کودکان:
   کودکان با انگیزه بیشتر به حرف والدین گوش می‌دهند. برای ایجاد انگیزه می‌توان از روش‌های مختلف مثل تعریف از تلاش کودک، دادن پاداش‌های کوچک یا ایجاد چالش‌های جذاب استفاده کرد.

2. ترغیب به مشارکت فعال:
   به جای تحمیل وظایف، کودک را در فرآیند تصمیم‌گیری و حل مسائل مشارکت دهید. مثلاً در تمیز کردن اتاق، اجازه دهید کودک انتخاب کند که ابتدا کدام بخش را مرتب کند.

3. استفاده از بازی و فعالیت‌های تعاملی:
   آموزش از طریق بازی باعث می‌شود کودک بیشتر توجه کند و درس‌ها را راحت‌تر یاد بگیرد. بازی‌های گروهی و تعاملی، مهارت‌های اجتماعی و همکاری را نیز تقویت می‌کنند.

4. تعیین اهداف کوچک و قابل دستیابی:
   به جای فشار آوردن برای رسیدن به اهداف بزرگ، اهداف کوچک و قابل دستیابی تعیین کنید. این کار باعث افزایش اعتماد به نفس کودک می‌شود.

---

نقش والدین در شکل‌دهی شخصیت کودک

شخصیت کودک تا حد زیادی تحت تأثیر رفتار و نگرش والدین شکل می‌گیرد. توجه به نکات زیر می‌تواند اثرگذاری بیشتری داشته باشد:

• مدل‌سازی رفتار مثبت:
  کودکان رفتار والدین را تقلید می‌کنند. اگر والدین خودشان صبور، منظم و مثبت باشند، کودک نیز همین ویژگی‌ها را یاد می‌گیرد.

• ارتباط مؤثر و احترام‌آمیز:
  ارتباط با کودک باید مبتنی بر احترام و همدلی باشد. نه تنها کلمات، بلکه لحن، رفتار و حرکات بدن والدین تأثیرگذار است.

• ایجاد محیط امن و حمایتی:
  کودک باید احساس کند که در خانه مورد حمایت و پذیرش است. محیط امن باعث می‌شود کودک راحت‌تر احساسات و نیازهای خود را بیان کند.

• تقویت مهارت‌های حل مسئله:
  به جای حل فوری مشکلات کودک، او را راهنمایی کنید تا خودش راه‌حل مناسب پیدا کند. این کار باعث تقویت استقلال و اعتماد به نفس می‌شود.

---

تکنیک‌های عملی برای برقراری ارتباط مؤثر با کودکان

برخی از تکنیک‌ها بسیار ساده اما مؤثر هستند:

1. تعیین زمان مناسب برای گفتگو:
   زمان‌هایی که کودک آرام و آماده گوش دادن است، بهترین فرصت برای گفتگو است. مثلاً بعد از بازی یا استراحت کوتاه.

2. گوش دادن فعال و بدون قضاوت:
   وقتی کودک حرف می‌زند، بدون قطع کردن و قضاوت گوش دهید. این کار باعث می‌شود کودک احساس کند حرفش ارزشمند است و تمایل بیشتری به گوش دادن پیدا کند.

3. استفاده از لحن و زبان بدن مثبت:
   حرکات بدن و لحن صدا باید هماهنگ با پیام باشد. لبخند، تماس چشمی و استفاده از لحن دوستانه باعث جلب توجه کودک می‌شود.

4. تکرار پیام‌ها با روش‌های متفاوت:
   برای اطمینان از درک پیام، می‌توان از شکل‌های مختلف مثل تصویر، یادداشت یا بازی استفاده کرد.

5. تقسیم پیام به مراحل کوچک:
   پیام‌های طولانی را به بخش‌های کوتاه تقسیم کنید تا کودک راحت‌تر آن‌ها را درک کند.

---

نقش تعریف و تمجید در رشد شخصیت کودک

تعریف و تمجید درست باعث تقویت اعتماد به نفس و تصویر ذهنی مثبت کودک می‌شود:

• تشویق بر اساس تلاش:
  به جای تمرکز صرف بر نتیجه، از تلاش و پشتکار کودک تقدیر کنید.

• توضیح دلیل تمجید:
  هنگام تعریف، توضیح دهید چرا رفتار یا تلاش کودک ارزشمند است. این کار باعث می‌شود کودک دلیل اهمیت آن را درک کند.

• تمجید از مهارت‌های اجتماعی:
  نه تنها مهارت‌های فردی، بلکه مهارت‌های اجتماعی مثل همکاری، همدلی و مشارکت را نیز تحسین کنید.

• تشویق به تلاش مجدد پس از شکست:
  به کودک نشان دهید که شکست یک فرصت برای یادگیری است و او می‌تواند دوباره تلاش کند.

---

مدیریت خشم و رفتارهای منفی کودکان

والدین با مدیریت رفتارهای منفی می‌توانند محیط امن و حمایتی ایجاد کنند:

1. بیان احساسات والدین:
   به جای تنبیه، احساسات خود را به کودک منتقل کنید. مثلاً بگویید: «وقتی اسباب‌بازی‌ها روی زمین ریخته، من ناراحت می‌شوم.»

2. اعمال عواقب طبیعی:
   اجازه دهید کودک تجربه کند که هر رفتار عواقب خود را دارد، مثل خراب شدن اسباب‌بازی یا از دست دادن فرصت بازی.

3. پیشنهاد راه حل مناسب:
   به کودک نشان دهید چگونه می‌تواند اشتباه خود را جبران کند.

4. جلوگیری از تکرار رفتار منفی:
   با آموزش و تمرین، کودک می‌آموزد که رفتارهای مناسب و غیرمناسب چه هستند.

---

اهمیت استقلال و مسئولیت‌پذیری

استقلال و مسئولیت‌پذیری مهارت‌های مهمی هستند که کودک را برای زندگی اجتماعی و حرفه‌ای آماده می‌کنند:

• اجازه تصمیم‌گیری:
  کودک باید فرصت داشته باشد که در مسائل کوچک تصمیم بگیرد و عواقب آن را تجربه کند.

• تشویق به حل مسائل:
  به جای حل فوری مشکلات کودک، او را تشویق کنید که خودش راه حل پیدا کند.

• ایجاد فرصت برای تجربه موفقیت:
  فرصت‌هایی ایجاد کنید تا کودک بتواند مهارت‌های خود را تجربه کرده و موفق شود.

• تقویت اعتماد به نفس:
  با تشویق، تعریف و ایجاد فرصت‌های مستقل، اعتماد به نفس کودک افزایش می‌یابد.

• نقش همدلی در ارتباط با کودکان

  همدلی کلید ایجاد ارتباط موثر با کودکان است. وقتی والدین همدلی می‌کنند، کودک احساس امنیت و ارزشمندی می‌کند:

  • شناخت احساسات کودک:
    سعی کنید دلیل ناراحتی یا عصبانیت کودک را بفهمید. حتی اگر علت کوچک به نظر برسد، برای کودک مهم است.

  • بیان همدلی به صورت کلامی و غیرکلامی:
    می‌توانید با جملاتی مانند «می‌دانم که وقتی اسباب‌بازی‌هایت خراب شد ناراحت شدی» همدلی خود را نشان دهید. زبان بدن مثل لمس آرام، لبخند یا نگاه مهربان نیز مهم است.

  • اجتناب از سرزنش:
    سرزنش باعث کاهش اعتماد و تمایل کودک به گوش دادن می‌شود. بهتر است روی حل مشکل و آموزش تمرکز کنید.

  • تبدیل احساسات منفی به یادگیری:
    به کودک کمک کنید تا از احساسات منفی خود درس بگیرد. برای مثال، وقتی کودک عصبانی است، با او درباره راه‌های آرام شدن و حل مشکل صحبت کنید.

  ---

  استفاده از داستان و مثال‌های ملموس

  داستان و مثال‌های واقعی می‌توانند پیام والدین را برای کودک قابل فهم و جذاب کنند:

  • داستان‌سرایی:
    با استفاده از داستان‌های کوتاه می‌توان پیام‌های اخلاقی یا آموزشی را منتقل کرد.
    مثال: به جای گفتن «نباید دیگران را اذیت کنی»، داستانی از یک کودک که با مهربانی رفتار کرده و نتیجه خوبی گرفته، تعریف کنید.

  • استفاده از اسباب‌بازی و ابزار:
    برای آموزش مفاهیم، می‌توان از اسباب‌بازی‌ها یا ابزارهای ملموس استفاده کرد.
    مثال: برای توضیح همکاری، با استفاده از بلوک‌ها یک سازه بسازید و نشان دهید که کار گروهی چگونه موثر است.

  • مثال‌های روزمره:
    استفاده از موقعیت‌های واقعی و روزمره برای آموزش، کودک را بهتر درگیر می‌کند.
    مثال: وقتی کودک در خریدگاه وسایل را درست نمی‌گذارد، با او درباره نظم و مسئولیت صحبت کنید.

  ---

  ایجاد محیط یادگیری مثبت

  محیط خانه و کلاس نقش مهمی در توجه و یادگیری کودک دارد:

  • فضای آرام و بدون حواس‌پرتی:
    برای گفتگو و یادگیری، محیط آرام و کم‌حواس‌پرتی مناسب است.

  • تنوع در فعالیت‌ها:
    ترکیب بازی، تمرین عملی، مطالعه و فعالیت‌های خلاق باعث حفظ تمرکز و علاقه کودک می‌شود.

  • تشویق به مشارکت اجتماعی:
    کودکان با فعالیت‌های گروهی و تعامل با دیگران مهارت‌های اجتماعی و همکاری را یاد می‌گیرند.

  • ایجاد روتین و ساختار:
    داشتن زمان مشخص برای مطالعه، بازی و گفتگو باعث ایجاد نظم و حس امنیت در کودک می‌شود.

  ---

  مدیریت استرس والدین و تأثیر آن بر کودک

  والدین پر استرس نمی‌توانند ارتباط مؤثر با کودک برقرار کنند. مدیریت استرس خود والدین اهمیت زیادی دارد:

  • روش‌های آرام‌سازی:
    تمرین تنفس عمیق، مدیتیشن یا ورزش‌های سبک می‌تواند استرس را کاهش دهد.

  • تخصیص زمان برای خود والدین:
    والدین نیز نیاز به استراحت و تفریح دارند. وقتی والدین آرام و متعادل هستند، کودک نیز آرامش بیشتری دارد.

  • مثال‌زدن رفتار مناسب:
    کودک رفتار والدین را تقلید می‌کند. وقتی والدین با آرامش و احترام با دیگران برخورد می‌کنند، کودک نیز همین رفتار را یاد می‌گیرد.

  ---

  آموزش مسئولیت‌پذیری از طریق مشارکت در کارهای خانه

  • تقسیم وظایف متناسب با سن کودک:
    به کودک کارهای متناسب با سنش بدهید تا مهارت‌های عملی و مسئولیت‌پذیری او تقویت شود.
    مثال: جمع کردن اسباب‌بازی‌ها، مرتب کردن میز، کمک در تهیه غذا.

  • توضیح دلیل اهمیت کار:
    به کودک نشان دهید هر کاری چه تأثیری دارد.
    مثال: «اگر ظروف را بشوییم، آشپزخانه تمیز می‌ماند و همه راحت‌تر غذا می‌خوریم.»

  • تشویق و تقدیر از تلاش کودک:
    حتی تلاش کوچک نیز باید تحسین شود تا کودک انگیزه پیدا کند.

  ---

  آموزش حل مسئله و تصمیم‌گیری

  آموزش حل مسئله باعث افزایش استقلال و اعتماد به نفس کودک می‌شود:

  • طرح مسئله به زبان ساده:
    مسئله را با جملات کوتاه و قابل فهم برای کودک توضیح دهید.

  • دعوت کودک به ارائه راه حل:
    کودک را تشویق کنید تا خودش راه حل پیدا کند و نظر بدهد.

  • هدایت به تصمیم درست:
    اگر راه حل کودک مناسب نبود، با هم بررسی کنید چرا و پیشنهاد بهتری ارائه دهید.

  • تحسین تصمیم‌گیری صحیح:
    وقتی کودک تصمیم مناسبی گرفت، حتماً تعریف و تشویق شود تا تکرار شود.

  ---

  اهمیت آموزش احساسات و همدلی

  کودکان با یادگیری مدیریت احساسات، بهتر می‌توانند با دیگران ارتباط برقرار کنند:

  • شناخت احساسات خود و دیگران:
    به کودک کمک کنید تا احساسات خود و دیگران را تشخیص دهد.

  • بیان احساسات با کلمات:
    به جای رفتارهای منفی مثل داد و فریاد، به کودک یاد دهید احساساتش را با کلمات بیان کند.

  • تقویت همدلی:
    با نشان دادن نگرانی و دلسوزی برای دیگران، مهارت همدلی کودک تقویت می‌شود.

• تقویت مهارت‌های اجتماعی کودکان

  مهارت‌های اجتماعی به کودکان کمک می‌کند تا در جمع و محیط مدرسه با دیگران به خوبی تعامل داشته باشند. والدین می‌توانند این مهارت‌ها را با تمرین و حمایت تقویت کنند:

  • تشویق به بازی گروهی:
    بازی‌های گروهی مانند فوتبال، بازی‌های فکری و کاردستی مشترک، مهارت‌های همکاری، نوبت‌دهی و حل اختلاف را آموزش می‌دهد.

  • مدل‌سازی رفتار اجتماعی مناسب:
    کودک رفتار والدین را تقلید می‌کند. رفتار مهربانانه، احترام به دیگران و استفاده از جملات مودبانه را به او نشان دهید.

  • تمرین ابراز نظر و شنیدن دیگران:
    به کودک یاد دهید که نظرات خودش را بیان کند و به دیگران نیز گوش دهد. این کار باعث می‌شود کودک هم محترم باشد و هم احترام بگذارد.

  • تشویق به کمک به دیگران:
    کارهای کوچک مثل کمک به هم‌کلاسی، همسایه یا دوستان، مهارت‌های همدلی و مسئولیت‌پذیری را تقویت می‌کند.

  ---

  آموزش مهارت‌های تصمیم‌گیری و حل مسئله

  مهارت‌های حل مسئله به کودکان کمک می‌کند تا در زندگی مستقل شوند:

  • طرح مشکلات واقعی:
    به کودک مشکلات واقعی روزمره را ارائه دهید و از او بخواهید راه‌حل پیدا کند. مثال: «اگر توپت در خیابان بیفتد، چه کاری انجام می‌دهی؟»

  • راهنمایی و بازخورد:
    پس از اینکه کودک راه حل خود را بیان کرد، بازخورد دهید و نقاط مثبت و بهتر شدن راه حل را نشان دهید.

  • تشویق به تجربه و اشتباه کردن:
    کودک را تشویق کنید که از اشتباهاتش درس بگیرد. این کار اعتماد به نفس و مهارت تصمیم‌گیری او را افزایش می‌دهد.

  • ایجاد محیط امن برای اشتباه:
    اگر کودک در محیط امن بتواند اشتباه کند و دوباره تلاش کند، انگیزه او برای یادگیری و گوش دادن به والدین بیشتر می‌شود.

  ---

  پرهیز از مقایسه و تنبیه

  • مقایسه نکردن با دیگران:
    مقایسه کودک با خواهر، برادر یا دوستانش باعث کاهش اعتماد به نفس می‌شود و او کمتر به حرف والدین گوش می‌دهد.

  • تنبیه نکردن و ارائه راه حل:
    به جای تنبیه، مشکلات را با گفتگو و ارائه راه حل حل کنید. مثال: اگر کودک اسباب‌بازی را خراب کرد، به او نشان دهید چگونه آن را تعمیر کند یا جایگزین مناسبی پیدا کند.

  • توضیح علت رفتار اشتباه:
    به کودک توضیح دهید که چرا رفتارش اشتباه است و چه اثراتی دارد. این کار باعث می‌شود کودک بفهمد و خودش اصلاح کند.

  ---

  استفاده از تکنیک‌های روانشناسی در گفتگو

  کتاب چطور با بچه ها حرف بزنیم تا به حرف هایمان گوش بدهند روش‌های روانشناسی ساده اما موثر را آموزش می‌دهد:

  • تکنیک برچسب احساسات:
    به کودک کمک کنید احساساتش را بشناسد و اسم بگذارد. مثال: «می‌بینم وقتی اسباب‌بازی‌ات خراب شد ناراحت شدی، درست است؟»

  • تکنیک تقویت رفتار مثبت:
    هنگامی که کودک رفتار درست انجام می‌دهد، سریع و دقیق تحسین کنید. این کار باعث تکرار رفتار مثبت می‌شود.

  • زبان غیرمستقیم:
    به جای استفاده از جملات دستوری مستقیم، از زبان غیرمستقیم استفاده کنید تا کودک حس فشار و سرزنش نداشته باشد. مثال: «وقتی شیر روی زمین ریخت، چه کار می‌توانیم کنیم تا تمیز شود؟»

  • تکنیک پیام کوتاه:
    به جای توضیحات طولانی، پیام‌ها را کوتاه و واضح بیان کنید. مثال: به جای گفتن «لطفاً قبل از اینکه برویم بیرون، لباس‌هایت را بپوش و کفش‌هایت را ببند»، می‌توان گفت: «لباس‌ها و کفش‌ها!».

  ---

  تقویت استقلال و اعتماد به نفس

  • اجازه دادن به انتخاب:
    به کودک اجازه دهید درباره کارهای روزمره خودش تصمیم بگیرد. مثال: «دوست داری امروز چه لباسی بپوشی؟»

  • تشویق به تلاش و تمرین:
    کودک را برای تلاشش تشویق کنید، حتی اگر نتیجه کامل نباشد. مثال: «می‌بینم که برای بستن بند کفش‌هایت خیلی تمرین کردی، عالیه!»

  • کاهش دخالت مستقیم والدین:
    به جای حل فوری مشکلات کودک، اجازه دهید خودش راه حل پیدا کند و تجربه کند.

  • ایجاد فرصت برای موفقیت‌های کوچک:
    موفقیت‌های کوچک اعتماد به نفس کودک را تقویت می‌کند و باعث می‌شود بیشتر به حرف والدین گوش دهد.

  ---

  ایجاد تصویر ذهنی مثبت از خود

  • تاکید بر نقاط قوت:
    به کودک کمک کنید نقاط قوتش را بشناسد و به آنها افتخار کند. مثال: «تو خیلی خلاق هستی وقتی نقاشی می‌کنی رنگ‌ها را به زیبایی انتخاب می‌کنی.»

  • تشویق به رفتار مثبت:
    با توجه به رفتارهای مثبت، کودک حس موفقیت می‌کند و تمایل دارد به نصیحت‌ها و راهنمایی‌های والدین گوش دهد.

  • ایجاد محیط حمایتی:
    محیط خانه باید امن و حمایتی باشد تا کودک بتواند اعتماد به نفسش را رشد دهد و در معرض شکست، خود را بی‌ارزش حس نکند.

  ---

  ارتباط با متخصصین و روانشناسان

  برای والدینی که نیاز به مشاوره حرفه‌ای دارند، مراجعه به روانشناس می‌تواند مفید باشد:

  • مشاوره آنلاین:
    با کلینیک روانشناسی معتبر می‌توانید به صورت آنلاین با روانشناس در ارتباط باشید.

  • انتخاب نوع ارتباط:
    والدین می‌توانند نحوه ارتباط (تماس تلفنی، ویدئو یا پیام) را انتخاب کنند.

  • دریافت راهنمایی عملی:
    روانشناس می‌تواند تکنیک‌های عملی برای بهبود گوش دادن کودک و افزایش همکاری او ارائه دهد.

  ---

  جمع‌بندی

  کتاب چطور با بچه ها حرف بزنیم تا به حرف هایمان گوش بدهند نوشته آدل فابر و الین مازلیش، راهکارهای عملی و علمی برای والدین ارائه می‌دهد تا:

  • به کودک گوش دهند و همدلی کنند

  • پیام‌ها را کوتاه و واضح منتقل کنند

  • از تنبیه اجتناب کنند و به جای آن راه حل ارائه دهند

  • مهارت‌های اجتماعی، تصمیم‌گیری و استقلال کودک را تقویت کنند

  • اعتماد به نفس و تصویر ذهنی مثبت از خود در کودک بسازند

  با اجرای این اصول، والدین می‌توانند محیطی امن، حمایتی و آموزشی برای فرزندان خود ایجاد کنند و فرزندانی مطیع، مستقل و با اعتماد به نفس پرورش دهند.