درمان اختلال استرس پس از سانحه ptsd در تهران
درمان اختلال استرس پس از سانحه PTSD یکی از مشکلات اضطرابی است که میتواند پس ازتجربه حوادثی مانند تصادف، سوگ، خشونت، بلایای طبیعی یا حتی فشارهای شدید کاری و زندگی روزمره بروز کند. افرادی که اختلال پی تی اس دی درگیر میشوند، ممکن است با کابوسهای مکرر، اضطراب شدید، بیخوابی و احساس بیاعتمادی نسبت به دیگران دستوپنجه نرم کنند. خوشبختانه امروزه با پیشرفتهای علمی و روشهای درمانی نوین، امکان درمان اختلالات اضطرابی فراهم است.
کلینیک روانشناسی جان زیبا با تیمی مجرب از رواندرمانگران متخصص در زمینه روان درمانی اختلالات اضطرابی آماده ارائه خدمات حضوری در تهران و همچنین مشاوره آنلاین به سراسر کشور است.
استرس پس از سانحه یا پی تی اس دی (ptsd) چیست؟
اختلال اضطراب پس از سانحه یا پی تی اس دی (PTSD) نوعی واکنش روانی شدید و پایدار به یک حادثه بسیار استرسزا، دردناک یا تهدیدکننده زندگی است. افرادی که دچار این اختلال میشوند، معمولاً تجربهای آسیبزا مانند تصادف شدید، بلایای طبیعی، خشونت فیزیکی یا جنسی، جنگ، یا حتی تجربه مرگ یکی از نزدیکان را پشت سر گذاشتهاند. این اختلال در صورتی که بهموقع شناسایی و درمان نشود، میتواند زندگی فردی، شغلی و روابط اجتماعی فرد را به شدت تحت تأثیر قرار دهد. کلینیک روانشناسی جان زیبا با تیمی مجرب از رواندرمانگران متخصص در درمان اختلالات آماده ارائه خدمات حضوری در تهران و همچنین مشاوره آنلاین به سراسر کشور است.
بیماری ptsd مخفف چیست؟
بیماری PTSD که مخفف Post-Traumatic Stress Disorder به معنی اختلال استرس پس از سانحه است، یک وضعیت روانی جدی است که پس از تجربه یا مشاهده یک رویداد بسیار ترسناک، دردناک یا تهدیدکننده به وجود میآید. این بیماری اغلب در سربازان جنگی، قربانیان تصادف، بلایای طبیعی یا سوءاستفادههای شدید دیده میشود.
علائم پی تی اس دی
اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) میتواند مدتها پس از وقوع حادثه نیز ادامه داشته باشد و زندگی فرد را از نظر روحی، عاطفی و حتی جسمی مختل کند. علائم پی تی اس دی متنوع هستند و معمولاً در چهار دسته اصلی قرار میگیرند:
علائم اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) و اهمیت درمان اختلال استرس پس از سانحه PTSD
اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) میتواند حتی ماهها یا سالها پس از یک رویداد آسیبزا ادامه پیدا کند و ابعاد مختلف زندگی فرد را از نظر روانی، عاطفی و جسمی تحت تأثیر قرار دهد. شدت و نوع علائم در افراد مختلف متفاوت است، اما شناخت این نشانهها نقش اساسی در تشخیص بهموقع و درمان اختلال استرس پس از سانحه PTSD دارد. بهطور کلی، علائم PTSD در چهار خوشه اصلی طبقهبندی میشوند.
بازگشت به تجربه (Flashbacks و کابوسها)
یکی از شاخصترین علائم PTSD، بازگشت ناخواسته و مکرر به تجربه آسیبزا است. این بازگشت میتواند به شکل کابوسهای شبانه یا فلشبکهای شدید رخ دهد؛ بهگونهای که فرد احساس میکند دوباره در همان لحظه حادثه قرار دارد و واکنشهای هیجانی و جسمی مشابهی را تجربه میکند. در این شرایط، بدن وارد وضعیت هشدار اضطراری میشود و علائمی مانند تپش قلب، تعریق، لرزش یا احساس خفگی بروز مییابد.
این واکنشها نشان میدهد که ذهن هنوز حادثه را پردازش و بایگانی نکرده است. درک مفهوم آسیب روانی و نحوه ماندگاری آن در حافظه هیجانی، به فهم بهتر این نشانهها کمک میکند: آسیب روانی چیست و چگونه ذهن را درگیر میکند؟
اجتناب
اجتناب یکی از مکانیسمهای دفاعی رایج در PTSD است. فرد تلاش میکند از هر آنچه یادآور حادثه یا برانگیزاننده اضطراب است فاصله بگیرد؛ از جمله مکانها، افراد، گفتگوها، فعالیتها یا حتی افکار و احساسات خاص. این اجتناب ممکن است در ابتدا باعث کاهش موقت اضطراب شود، اما در بلندمدت باعث محدود شدن زندگی و انزوای اجتماعی خواهد شد.
در واقع، اجتناب مانع مواجهه سالم با تجربه میشود و چرخه اضطراب را حفظ میکند. شناخت این چرخه، بخش مهمی از درمان اختلال استرس پس از سانحه PTSD است: اضطراب چگونه شکل میگیرد و چرا تداوم مییابد؟
تغییرات منفی در افکار و احساسات
PTSD اغلب با تغییرات پایدار در نگرش فرد به خود، دیگران و دنیا همراه است. احساساتی مانند گناه، شرم، بیارزشی یا ناامیدی عمیق ممکن است بهصورت مزمن باقی بمانند. همچنین بسیاری از افراد گزارش میکنند که توانایی تجربه احساسات مثبت مانند شادی، عشق یا آرامش را از دست دادهاند.
این تغییرات شناختی و هیجانی میتوانند زمینهساز افسردگی، کاهش انگیزه و بدبینی نسبت به آینده شوند. به همین دلیل، بررسی همزمان نشانههای افسردگی در روند درمان اهمیت دارد: علائم افسردگی و تأثیر آن بر افکار و احساسات
واکنشهای بیشازحد یا تحریکپذیری
افراد مبتلا به PTSD اغلب در وضعیت آمادهباش دائمی قرار دارند؛ گویی سیستم عصبی آنها همواره انتظار تهدید مجدد را میکشد. این وضعیت میتواند باعث واکنش شدید به صداهای ناگهانی، اختلال خواب، کاهش تمرکز و تحریکپذیری بالا شود. در برخی موارد، عصبانیت ناگهانی یا رفتارهای پرخاشگرانه نیز مشاهده میشود.
شناخت نقش تنظیم هیجان در این واکنشها، به افراد کمک میکند نشانههای خود را بهتر مدیریت کنند و مسیر درمان اختلال استرس پس از سانحه PTSD را مؤثرتر طی کنند: چرا گاهی بیش از حد عصبی میشویم؟
درمان اختلال استرس پس از سانحه PTSD
درمان اختلال استرس پس از سانحه PTSD معمولاً بهصورت ترکیبی انجام میشود؛ یعنی همزمان روی کاهش شدت علائم، بهبود عملکرد روزمره و پردازش صحیح تجربه آسیبزا تمرکز دارد. هدف درمان این نیست که «خاطره» پاک شود، بلکه کمک میکند تجربه آسیبزا از حالت تهدید فعال خارج شود و فرد بتواند بدون فعال شدن شدید اضطراب، آن را بهعنوان یک رویدادِ گذشته مدیریت کند. در بسیاری از موارد، درمان با رواندرمانی شروع میشود و اگر علائم شدید باشند یا همزمان اضطراب، افسردگی یا بیخوابی وجود داشته باشد، ممکن است دارودرمانی هم (با نظر روانپزشک) به برنامه درمانی اضافه شود. نکته مهم این است که درمان اختلال استرس پس از سانحه PTSD یک مسیر مرحلهای است؛ هرچه زودتر شروع شود، احتمال بهبود پایدار و بازگشت به کیفیت زندگی مطلوب بیشتر خواهد بود.
از آنجا که PTSD گاهی در شرایط بحرانی یا پس از مواجهه با ناامنیهای بیرونی تشدید میشود، شناخت راههای حفظ تعادل روانی و کاهش فشار روانی میتواند در کنار درمان تخصصی کمککننده باشد: راهنمای حفظ سلامت روان در شرایط جنگی
در عمل، بسیاری از متخصصان درمان را با یک «ارزیابی اولیه» آغاز میکنند تا شدت علائم، عوامل محرک، الگوی خواب، سطح کارکرد روزانه، و وجود مشکلات همراه مانند افسردگی یا حملات اضطرابی مشخص شود. این ارزیابی کمک میکند مسیر درمان اختلال استرس پس از سانحه PTSD متناسب با شرایط فرد طراحی شود و درمانگر بتواند اهداف کوتاهمدت و بلندمدت را بهصورت واقعبینانه تعیین کند.
درمان اختلال استرس پس از سانحه PTSD در بزرگسالان
در درمان اختلال استرس پس از سانحه PTSD در بزرگسالان، رایجترین رویکردها شامل درمان شناختی-رفتاری (بهویژه مواجههدرمانی و بازسازی شناختی) و همچنین درمان EMDR هستند. در مواجههدرمانی، فرد بهصورت گامبهگام و کنترلشده با محرکهای مرتبط با حادثه روبهرو میشود تا حساسیت سیستم عصبی کاهش یابد و ذهن یاد بگیرد که «یادآوری» لزوماً به معنی «خطر واقعی» نیست. این مواجهه میتواند به شکل مواجهه با خاطره، تصاویر ذهنی، یا موقعیتهایی باشد که فرد مدتها از آنها اجتناب کرده است، اما همیشه با رعایت اصول ایمنی روانی و در حد توان فرد انجام میشود.
در بازسازی شناختی نیز باورهای آسیبزا مانند خودسرزنشی، بیاعتمادی افراطی، احساس ناامنی دائمی یا ناتوانی در کنترل بررسی میشوند تا فرد بتواند معنای واقعبینانهتری از حادثه و پیامدهای آن بسازد. این مرحله به کاهش افکار مزاحم و تفسیرهای تهدیدمحور کمک میکند و معمولاً باعث میشود واکنشهای هیجانی و رفتاری متعادلتر شوند. برای اینکه فرد بهتر بفهمد تغییر افکار منفی دقیقاً چگونه رخ میدهد، این مطلب مکمل خوبی است: نقش درمان شناختی رفتاری (CBT) در تغییر افکار منفی
EMDR نیز برای بسیاری از افراد کمک میکند شدت خاطرات دردناک و تصاویر مزاحم کاهش یابد و تجربه آسیبزا بهتر پردازش شود. در کنار درمان تخصصی، داشتن حمایت اجتماعی، محیط امن و رعایت اصول خودمراقبتی (مثل تنظیم خواب، تغذیه مناسب، فعالیت بدنی ملایم و محدود کردن قرارگیری در معرض محرکهای استرسزا) میتواند روند درمان را پایدارتر کند. همچنین بسیاری از افراد زمانی پیشرفت سریعتری را تجربه میکنند که مهارتهای سادهای مانند تنفس آرامساز، ریلکسیشن و مدیریت محرکها را بهعنوان بخشی از تمرینهای روزانه انجام دهند.
نکته مهم در درمان بزرگسالان این است که گاهی PTSD با مشکلات دیگری مثل دردهای جسمانی، خستگی مزمن، یا تغییرات شدید خلقی همراه میشود. درمانگر معمولاً روی «چرخههای تشدیدکننده» کار میکند؛ یعنی موقعیتها یا عادتهایی که علائم را بدتر میکنند (مثل کمخوابی، مصرف محرکها، یا انزوای طولانی) تا فرد بتواند بهتدریج به زندگی عادی و روابط سالم برگردد.
درمان دارویی در درمان اختلال استرس پس از سانحه PTSD
درمان دارویی در درمان اختلال استرس پس از سانحه PTSD معمولاً با هدف کاهش علائم اصلی مانند اضطراب، افسردگی، کابوسها، تحریکپذیری و اختلال خواب انجام میشود. دارو در بسیاری از موارد «علت» را بهتنهایی حل نمیکند، اما میتواند شدت علائم را پایین بیاورد تا فرد بتواند با تمرکز و آرامش بیشتر، از جلسات رواندرمانی نتیجه بگیرد. از داروهای رایج، مهارکنندههای بازجذب سروتونین (SSRIs) هستند که میتوانند به تنظیم خلق و کاهش تنش روانی کمک کنند. با این حال، انتخاب دارو، دوز و مدت مصرف باید صرفاً توسط روانپزشک و بر اساس وضعیت بالینی فرد تعیین شود؛ چون پاسخ به داروها در افراد مختلف متفاوت است و گاهی نیاز به تنظیم دوز یا تغییر دارو وجود دارد.
در برخی افراد، دارودرمانی بیشتر برای مدیریت بیخوابی و برانگیختگی (حالت آمادهباش دائمی) مفید است، و در برخی دیگر برای کاهش خلق افسرده یا اضطراب فراگیر. نکته کلیدی این است که دارو باید بهعنوان بخشی از یک برنامه جامع دیده شود و همزمان با آن، مهارتهای مقابلهای و رواندرمانی نیز پیگیری شوند تا اثر درمان ماندگار بماند.
از آنجا که PTSD در برخی افراد با استرس مزمن و فشارهای مداوم روزانه (مثل فشار کاری) تشدید میشود، یادگیری راهکارهای مدیریت استرس میتواند اثر درمان را تقویت کند و احتمال عود علائم را کاهش دهد: مدیریت استرس شغلی و کاهش فشار کاری
در نهایت، پیگیری منظم درمان و انجام تمرینهای بین جلسات (مثل تمرینهای تنظیم هیجان، مواجهه تدریجی یا بازسازی شناختی) در موفقیت درمان نقش تعیینکننده دارد. معمولاً درمانگر و مراجع در طول مسیر، پیشرفت را با شاخصهایی مثل کاهش کابوسها، بهبود خواب، کاهش اجتناب، و افزایش عملکرد اجتماعی بررسی میکنند تا برنامه درمانی در صورت نیاز اصلاح شود. اگر علائم شما بیش از چند هفته ادامه داشته یا روی خواب، روابط و کار شما اثر گذاشته است، بهتر است برای ارزیابی دقیق و انتخاب بهترین مسیر درمان اختلال استرس پس از سانحه PTSD از یک متخصص کمک بگیرید.
CTA: اگر درگیر کابوسهای تکراری، فلشبک، اجتناب یا تحریکپذیری هستید، شروع یک ارزیابی تخصصی میتواند به شما کمک کند مسیر درمان را دقیقتر و متناسب با شرایط خود انتخاب کنید.
انواع روش های رواندرمانی برای اختلال استرس پس از سانحه PTSD
موثرترین و سریعترین رویکرد در درمان اختلال استرس پس از سانحه PTSD معمولاً ترکیبی از رواندرمانی و در برخی موارد دارودرمانی است. این درمانها به کاهش شدت علائم، بهبود کیفیت زندگی و بازگشت تدریجی فرد به عملکرد طبیعی کمک میکنند. از آنجا که PTSD اغلب با استرس مزمن و فشارهای روانی طولانیمدت همراه است، شناخت راهکارهای مدیریت استرس میتواند نقش مهمی در موفقیت درمان داشته باشد؛ در این زمینه مطالعه استرس چیست و چگونه میتوان آن را کنترل کرد میتواند دید مناسبی برای شروع مسیر درمان فراهم کند.
درمان شناختی-رفتاری (CBT)
CBT یکی از اصلیترین روشها در درمان اختلال استرس پس از سانحه PTSD است و به فرد کمک میکند الگوهای فکری و رفتاریای را که پس از سانحه شکل گرفتهاند شناسایی کند. در این درمان، فرد یاد میگیرد بین «خاطره» و «خطر واقعی» تفاوت بگذارد، محرکها را بهتر مدیریت کند و واکنشهای بدنی ناشی از اضطراب را آرامتر سازد. CBT معمولاً دو محور کلیدی دارد: درمان مواجههای و بازسازی شناختی.
درمان مواجههای
در این روش، فرد به تدریج و کنترلشده با خاطرات یا موقعیتهای مرتبط با سانحه روبرو میشود تا ترس و اضطراب کاهش یابد. مواجهه میتواند به شکل مواجهه با خاطره (در ذهن)، مواجهه با محرکهای محیطی (مکانها، موقعیتها) یا مواجهه با احساسات بدنی مرتبط با اضطراب انجام شود. این فرایند همیشه در چارچوب ایمنی روانی و با سرعتی متناسب با توان فرد پیش میرود تا از تشدید ناگهانی علائم جلوگیری شود. هدف مواجهه این است که مغز یاد بگیرد محرکهای مرتبط با سانحه الزاماً به معنای خطر فوری نیستند.
بازسازی شناختی
این روش کمک میکند فرد باورها و افکار منفی مرتبط با سانحه را شناسایی کرده و تغییر دهد؛ برای مثال باورهایی مثل «من مقصر بودم»، «دنیا کاملاً ناامن است» یا «هیچکس قابل اعتماد نیست». در بازسازی شناختی، فرد با کمک درمانگر، شواهد موافق و مخالف این افکار را بررسی میکند و به تفسیرهای واقعبینانهتر و کماضطرابتر میرسد. این بخش برای کاهش احساس گناه، شرم و بدبینی در مسیر درمان اختلال استرس پس از سانحه PTSD بسیار مؤثر است.
حساسیتزدایی و پردازش مجدد با حرکات چشم (EMDR)
EMDR روشی نوین است که با استفاده از تحریک دوگانه (معمولاً حرکات چشم) به پردازش مجدد خاطرات آسیبزا کمک میکند. این روش بر این اصل استوار است که برخی آسیبهای روانی به دلیل ذخیره شدن نادرست خاطرات در مغز و سیستم عصبی، در قالب فلشبک، کابوس و واکنشهای شدید باقی میمانند.
در EMDR، بیمار ضمن یادآوری رویداد آسیبزا، تمرینات خاصی را انجام میدهد تا پاسخ هیجانی به آن خاطره کاهش یابد و تجربه از حالت «تهدید فعال» خارج شود. به همین دلیل، EMDR در بسیاری از موارد میتواند در جلسات کمتر، شدت علائم را کاهش دهد؛ البته تعداد جلسات به شدت تروما و پیچیدگی تجربه فرد بستگی دارد.
در مسیر درمان اختلال استرس پس از سانحه PTSD با EMDR، درمانگر معمولاً ابتدا روی ایجاد حس امنیت و مهارتهای آرامسازی کار میکند و سپس وارد پردازش خاطرات میشود. این ترتیب باعث میشود فرد هنگام مرور خاطره، احساس کنترل بیشتری داشته باشد و درمان پایدارتر پیش برود. در بسیاری از موارد، درمان اختلال استرس پس از سانحه PTSD با استفاده از درمانهای مبتنی بر شواهد مانند درمان شناختیرفتاری، مواجههدرمانی و EMDR به فرد کمک میکند تا خاطرات آسیبزا را به شکل ایمن پردازش کند. با این حال، اگر علائم PTSD با نشانههایی مانند خلق افسرده، بیانگیزگی یا ناامیدی همراه باشد، توجه همزمان به درمان افسردگی اهمیت ویژهای پیدا میکند؛ در این راستا مطالعه درمان افسردگی و راههای بهبود سلامت روان میتواند به درک بهتر ارتباط این دو اختلال کمک کند.
روانکاوی مدرن و درمانهای تحلیلی
رویکردهای روانکاوی مدرن به بررسی ریشههای ناخودآگاه PTSD و تأثیر تروما بر شخصیت، روابط بینفردی و هویت میپردازند. در این روش، بیمار با کمک درمانگر، احساسات سرکوبشده و تعارضات درونی مرتبط با حادثه را کشف و پردازش میکند. این نوع درمان برای افرادی که تجربههای پیچیدهتر و طولانیمدت تروما (مانند سوءاستفاده دوران کودکی) دارند، مفید است و به بازسازی حس خودکارآمدی، اعتماد و معنای زندگی کمک میکند.
در درمان اختلال استرس پس از سانحه PTSD با رویکرد تحلیلی، تمرکز فقط روی علامت (مثل کابوس یا اضطراب) نیست؛ بلکه درمان کمک میکند الگوهای عمیقتری که پس از سانحه در روابط یا تصمیمگیری فرد شکل گرفتهاند شناخته شوند و به تدریج تغییر کنند. این رویکرد معمولاً برای افرادی مناسب است که به دنبال درمان عمیقتر و طولانیمدت هستند.
درمان شناختی مبتنی بر ذهنآگاهی
درمان شناختی مبتنی بر ذهنآگاهی با استفاده از تمرینهای توجهآگاهی، به فرد کمک میکند افکار و احساسات را بدون قضاوت مشاهده کند و کمتر درگیر چرخههای اضطرابی شود. این تمرینها برای کاهش برانگیختگی، مدیریت فکرهای مزاحم و تقویت کنترل توجه بسیار کاربردیاند. در بسیاری از برنامههای درمان اختلال استرس پس از سانحه PTSD، ذهنآگاهی به عنوان یک مهارت مکمل در کنار CBT یا سایر درمانها به کار میرود.
درمان متمرکز بر هیجان (EFT)
EFT بر نقش هیجانات در شکلگیری و تداوم PTSD تمرکز دارد. در این روش، بیمار با راهنمایی درمانگر، هیجانات سرکوبشده مانند خشم، ترس یا اندوه را شناسایی و ابراز میکند. این کار از طریق تکنیکهایی مانند بازگویی داستان تروما در محیطی امن انجام میشود. EFT بهویژه برای افرادی که دچار بیحسی عاطفی یا مشکل در بیان احساسات هستند مناسب است و به بازگشت تعادل هیجانی کمک میکند. در درمان اختلال استرس پس از سانحه PTSD با EFT، یکی از اهداف کلیدی این است که فرد بتوانداحساسات را بهصورت قابل تحمل تجربه کند، از سرکوب یا انفجار هیجانی دور شود و در نهایت ارتباط سالمتری با خود و دیگران بسازد.
درمانهای مبتنی بر پذیرش و تعهد (ACT)
در ACT تمرکز بر این است که فرد یاد بگیرد با احساسات ناخوشایند کنار بیاید، بدون اینکه برای حذف فوری آنها دست به رفتارهای آسیبزا بزند. ACT کمک میکند فرد به جای جنگیدن دائمی با علائم، مهارتهایی برای پذیرش تجربههای درونی و حرکت به سمت ارزشهای زندگی پیدا کند. این رویکرد در درمان اختلال استرس پس از سانحه PTSD میتواند برای کاهش اجتناب، افزایش انعطاف روانی و بازگشت به زندگی معنادار مؤثر باشد.
درمانهای گروهی
درمانهای گروهی و گروههای حمایتی میتوانند به کاهش احساس تنهایی و افزایش حس امنیت کمک کنند. حمایت و تبادل تجربه در یک فضای هدایتشده باعث میشود فرد احساس کند تنها نیست و میتواند از مهارتها و تجربههای دیگران یاد بگیرد.
این روش بهویژه برای کسانی مفید است که حمایت اجتماعی کمی دارند یا از صحبت رودررو با درمانگر در شروع درمان هراس دارند. شرکت در گروههای درمانی ویژه بازماندگان تروما میتواند به بیماران کمک کند تا با احساس انزوا مقابله کنند و از تجربیات دیگران الهام بگیرند. در این جلسات، افراد در یک فضای ایمن، داستانهای خود را به اشتراک میگذارند و مهارتهای مقابلهای را یاد میگیرند. در بسیاری از برنامهها، گروهدرمانی در کنار درمان فردی، روند درمان اختلال استرس پس از سانحه PTSD را تقویت میکند.
هر یک از این روشها بسته به نوع تروما، شخصیت فرد و شدت علائم میتوانند به تنهایی یا در ترکیب با یکدیگر برای درمان تروما مورد استفاده قرار گیرند. انتخاب بهترین شیوه درمانی باید با مشورت متخصص و بر اساس نیازهای خاص بیمار انجام شود. نکته مهم این است که درمان زمانی اثربخشتر میشود که اهداف درمانی روشن باشد و فرد تمرینها و توصیههای بین جلسات را نیز جدی بگیرد.
روشهای مکمل
در کنار درمان اصلی، برخی روشهای مکمل میتوانند به کاهش علائم و تنظیم سیستم عصبی کمک کنند؛ البته این روشها
معمولاً جایگزین درمان تخصصی نیستند و بهتر است با نظر متخصص انتخاب شوند.
- تمرینات آرامسازی و تنفس عمیق برای کاهش برانگیختگی و کنترل واکنشهای بدنی
- یوگا و مدیتیشن برای بهبود آگاهی بدنی، کاهش تنش و کمک به خواب
- بیوفیدبک برای یادگیری کنترل پاسخهای فیزیولوژیک مانند ضربان قلب و تنفس
اگر علائم شما ادامهدار است یا روی خواب، روابط و کار اثر گذاشته است، بهتر است برای انتخاب دقیقترین مسیر درمان اختلال استرس پس از سانحه PTSD از یک متخصص کمک بگیرید تا برنامه درمانی متناسب با شرایط شما تنظیم شود.
در بسیاری از موارد، درمان اختلال استرس پس از سانحه PTSD با استفاده از درمانهای مبتنی بر شواهد مانند درمان شناختیرفتاری، مواجههدرمانی و EMDR به فرد کمک میکند تا خاطرات آسیبزا را به شکل ایمن پردازش کند. با این حال، اگر علائم PTSD با نشانههایی مانند خلق افسرده، بیانگیزگی یا ناامیدی همراه باشد، توجه همزمان به درمان افسردگی اهمیت ویژهای پیدا میکند؛ در این راستا مطالعه درمان افسردگی و راههای بهبود سلامت روان میتواند به درک بهتر ارتباط این دو اختلال کمک کند.
سببشناسی اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) و نقش آن در درمان اختلال استرس پس از سانحه PTSD
عوامل ایجاد اختلال استرس پس از سانحه ترکیبی از عوامل زیستی، روانی و اجتماعی است و شناخت دقیق این عوامل، نقش بسیار مهمی در انتخاب مسیر مناسب برای درمان اختلال استرس پس از سانحه PTSD ایفا میکند. بررسی سببشناسی PTSD به متخصصان سلامت روان کمک میکند تا برنامههای درمانی مؤثرتری را متناسب با شرایط فرد، شدت علائم و زمینههای شخصی او طراحی کنند.
عوامل زیستی اختلال استرس پس از سانحه و ارتباط آن با درمان PTSD
فعالیت سیستم عصبی مرکزی در افراد مبتلا به PTSD معمولاً دچار اختلال میشود. مطالعات نشان میدهند بخشهایی از مغز مانند آمیگدال (مرکز پردازش ترس) و هیپوکامپ (مرتبط با حافظه) در این افراد عملکرد غیرطبیعی دارند. این تغییرات عصبی باعث میشود واکنشهای ترسآلود شدیدتر و ماندگارتر شوند و فرآیند درمان اختلال استرس پس از سانحه PTSD به مداخلات تخصصیتری نیاز داشته باشد.
از سوی دیگر، اختلال در تنظیم هورمونهای استرس مانند کورتیزول و نوروترانسمیترهایی نظیر سروتونین و نوراپینفرین میتواند در ایجاد و تداوم علائم PTSD نقش داشته باشد. به همین دلیل، در برخی بیماران استفاده از دارودرمانی در کنار رواندرمانی، بخشی از رویکرد جامع درمان اختلال استرس پس از سانحه PTSD محسوب میشود. عامل ژنتیک نیز بیتأثیر نیست؛ افرادی که سابقه خانوادگی اختلالات اضطرابی یا روانی دارند، حساسیت بیشتری نسبت به ابتلا به PTSD نشان میدهند و ممکن است به درمانهای طولانیمدتتری نیاز داشته باشند.
عوامل روانی مؤثر بر PTSD و تأثیر آنها بر درمان اختلال استرس پس از سانحه PTSD
شدت و نوع رویداد آسیبزا یکی از مهمترین عوامل روانی در بروز PTSD است. تجربههایی مانند جنگ، تجاوز، تصادفهای شدید یا فجایع طبیعی، احتمال ابتلا به PTSD را افزایش میدهند و معمولاً نیاز به درمان اختلال استرس پس از سانحه PTSD با رویکردهای ساختاریافتهتر دارند. همچنین نحوه تفسیر فرد از حادثه و توانایی او در پردازش روانی تجربه، تعیین میکند که علائم تا چه اندازه پایدار باقی بمانند.
افرادی که مهارتهای مقابلهای ضعیفتری دارند یا حادثه را بهصورت تهدید دائمی درک میکنند، معمولاً دیرتر به درمان پاسخ میدهند. وجود سابقه مشکلات روانی مانند اضطراب یا افسردگی پیش از سانحه نیز میتواند روند درمان اختلال استرس پس از سانحه PTSD را پیچیدهتر کند و نیاز به مداخلات درمانی ترکیبی را افزایش دهد.
عوامل اجتماعی و محیطی در پی تی اس دی و نقش آنها در درمان
حمایت اجتماعی یکی از عوامل کلیدی در پیشگیری از مزمنشدن PTSD است. فقدان حمایت خانواده، دوستان یا جامعه پس از رویداد آسیبزا، ریسک تداوم علائم را افزایش داده و میتواند اثربخشی درمان اختلال استرس پس از سانحه PTSD را کاهش دهد.
همچنین استرسهای ثانویه مانند مشکلات مالی، تنشهای خانوادگی یا فشارهای اجتماعی پس از حادثه، از عوامل تشدیدکننده PTSD هستند. زندگی در محیطهای ناامن یا پرخطر نیز احتمال بروز یا بازگشت علائم را افزایش میدهد و درمان را به فرایندی طولانیتر تبدیل میکند.
نقش خانواده و جامعه در موفقیت درمان اختلال استرس پس از سانحه PTSD
خانواده و جامعه نقش حیاتی و تعیینکنندهای در درمان اختلال استرس پس از سانحه PTSD ایفا میکنند.
حمایت عاطفی، درک صبورانه و برخورد بدون قضاوت اعضای خانواده میتواند احساس انزوا و بیپناهی را در فرد مبتلا کاهش دهد و محیطی امن برای مواجهه تدریجی با خاطرات آسیبزا فراهم سازد.
از سوی دیگر، افزایش آگاهی اجتماعی درباره PTSD و کاهش انگ مرتبط با مشکلات روانی، مسیر دسترسی به خدمات درمانی را هموارتر میکند. ایجاد گروههای حمایتی، شبکههای همیاری و برنامههای آموزشی در سطح جامعه نهتنها به اثربخشی درمان اختلال استرس پس از سانحه PTSD کمک میکند، بلکه بازگشت تدریجی فرد به زندگی عادی و مشارکت اجتماعی را ممکن میسازد.
در نهایت، بهبودی از PTSD صرفاً نتیجه درمان تخصصی نیست؛ بلکه ترکیبی از درمان حرفهای، حمایت خانواده و پذیرش اجتماعی سنگبنای این فرایند درمانی طولانیمدت را تشکیل میدهد.
آیا پی تی اس دی درمان دارد؟
بله، PTSD درمان دارد و با روشهایی مثل رواندرمانی شناختی-رفتاری (CBT) و دارودرمانی قابل کنترل و بهبود است. درمان به کاهش علائم و بازگشت کیفیت زندگی کمک میکند.
ارائه نوبت درمان برای بیماری پی تی اس دی در مرکز جان زیبا انجام می شود؟
بله، مرکز روانشناسی جان زیبا در تهران نوبتدهی برای درمان اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) را ارائه میدهد.
شماره تلفن: 26701544-021 22895248-021
موبایل: 09102036378
نشانی: شریعتی، جنب حسینیه ارشاد، خیابان گلنبی، پلاک 49، طبقه سوم، واحد 31
چه زمانی باید به دنبال کمک حرفهای بود؟
اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) با مجموعهای از علائم روانی، جسمی و رفتاری همراه است که میتواند زندگی روزمره فرد را به شدت تحت تأثیر قرار دهد. از جمله شایعترین نشانهها میتوان به خاطرات مزاحم و فلشبکها، کابوسهای مکرر، اجتناب از مکانها یا موقعیتهای مرتبط با حادثه، تحریکپذیری و پرخاشگری، بیحسی عاطفی و واکنشهای شدید جسمی (مانند تپش قلب یا تعریق) در مواجهه با محرکهای یادآور تروما اشاره کرد.
علاوه بر این، برخی افراد دچار اختلالات خواب، تمرکز ضعیف، احساس گناه یا شرم شدید و حتی افکار خودکشی میشوند. این علائم در صورت تداوم بیش از یک ماه و ایجاد اختلال در عملکرد شغلی، اجتماعی یا خانوادگی، نیاز به مداخله تخصصی دارند.
اگر شما یا یکی از نزدیکانتان پس از یک رویداد آسیبزا، علائم PTSD را برای مدت طولانی تجربه میکنید یا این نشانهها به حدی شدید هستند که مانع از زندگی عادی میشوند، مراجعه به روانشناس یا روانپزشک متخصص در درمان تروما ضروری است. به ویژه در مواردی مانند اجتناب مداوم از موقعیتهای معمولی، تشدید علائم اضطراب و افسردگی یا تمایل به انزوا و گوشهگیری، درمان حرفهای میتواند از مزمن شدن اختلال جلوگیری کند.
روشهایی مانند رواندرمانی تخصصی PTSD، مشاوره فردی یا گروهی و در برخی موارد دارودرمانی میتوانند به بازگرداندن احساس امنیت و بهبود کیفیت زندگی کمک کنند. هرچه مداخله درمانی زودتر آغاز شود، احتمال بهبودی پایدار افزایش مییابد.
منابع علمی و معتبر
- American Psychiatric Association (APA).
Clinical Practice Guideline for the Treatment of PTSD.
https://www.psychiatry.org - National Institute of Mental Health (NIMH).
Post-Traumatic Stress Disorder (PTSD).
https://www.nimh.nih.gov - National Institute for Health and Care Excellence (NICE).
PTSD in adults: treatment and management (NG116).
https://www.nice.org.uk - World Health Organization (WHO).
Guidelines for the management of conditions specifically related to stress.
https://www.who.int - Mayo Clinic.
Post-traumatic stress disorder (PTSD): Diagnosis and treatment.
https://www.mayoclinic.org
- American Psychiatric Association (APA).
- Van der Kolk, B. (2014).
The Body Keeps the Score: Brain, Mind, and Body in the Healing of Trauma.
Viking Press. - Shapiro, F. (2018).
Eye Movement Desensitization and Reprocessing (EMDR) Therapy.
Guilford Press. - Foa, E. B., Hembree, E. A., & Rothbaum, B. O. (2007).
Prolonged Exposure Therapy for PTSD.
Oxford University Press.
خدمات
تماس با ما
آدرس :
ابتدای پاسداران، خ گلنبی، جنب حسینیه ارشاد، پلاک ۴۹، واحد ۳۱