جنگ همواره یکی از مخرب‌ترین و پرتنش‌ترین رویدادهای تاریخی بشر بوده است که تأثیرات عمیقی بر زندگی فردی و جمعی ما می‌گذارد. مواجهه با شرایط جنگی نه تنها تهدیدی برای امنیت جسمانی است، بلکه فشارهای روانی فراوانی نیز به همراه دارد که می‌تواند منجر به بروز استرس شدید و مشکلات روانی شود. استرس جنگ، چه برای سربازان و چه برای غیرنظامیان در مناطق جنگ‌زده، پیامدهایی چون اضطراب جنگ، افسردگی، اختلال خواب و کاهش کیفیت زندگی را به دنبال دارد. 

شناخت علائم ترس از جنگ و یافتن روش‌های مؤثر مقابله با اضطراب جنگ، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در این مقاله، ابتدا به بررسی علائم استرس ناشی از جنگ پرداخته و سپس روش‌های مختلف مقابله و مدیریت این شرایط را معرفی خواهیم کرد.

چه تفاوتی بین ترس، استرس، اضطراب جنگ وجود دارد؟ علائم و نشانه ها 

ترس، استرس و اضطراب هر سه واکنش‌های روانی مرتبط با تهدیدها هستند اما از نظر ماهیت و شدت تفاوت‌هایی دارند. ترس واکنشی طبیعی و فوری نسبت به یک خطر مشخص و قابل تشخیص است که معمولاً با پاسخ‌های بدنی مانند افزایش ضربان قلب، تعریق و تمرکز بر تهدید همراه است. برای مثال، در شرایط جنگی، دیدن یک حمله ناگهانی باعث ترس از جنگ می‌شود. 

اما استرس واکنشی گسترده‌تر و مداوم‌تر است که در نتیجه فشارهای محیطی، روانی یا فیزیکی ایجاد می‌شود و ممکن است بدون وجود تهدید مستقیم هم تجربه شود؛ مانند زندگی در منطقه جنگ‌زده که در آنجا فرد دائماً در معرض خطر قرار دارد. استرس جنگ باعث خستگی ذهنی و جسمی، مشکلات خواب و تغییرات خلقی می‌شود.

از سوی دیگر، اضطراب جنگ نوعی احساس نگرانی و دلواپسی مداوم و غیرقابل کنترل درباره آینده و پیامدهای جنگ است که حتی ممکن است بدون وجود خطر فوری هم ادامه داشته باشد. اضطراب بیشتر بر افکار منفی و نگرانی‌های طولانی مدت تمرکز دارد و می‌تواند به اختلالات روانی مانند حملات پانیک یا افسردگی منجر شود. علائم اضطراب شامل بی‌قراری، نگرانی مفرط، تپش قلب، تعریق و مشکلات تمرکز است. 

10 راهکار و روش های مقابله  با اضطراب جنگ

اضطراب جنگ می‌تواند تأثیرات منفی زیادی بر سلامت روان و کیفیت زندگی افراد داشته باشد، اما با به‌کارگیری روش‌های مناسب می‌توان این نگرانی‌ها را کاهش داد و آرامش ذهنی را بازیافت. در ادامه، ۱۰ راهکار کاربردی برای مدیریت و مقابله با اضطراب جنگ معرفی می‌شود که به بهبود وضعیت روانی و افزایش تاب‌آوری کمک می‌کند.

1. تنفس عمیق و آرام‌بخش

2. تنفس آرام و عمیق به کاهش فشار خون و ضربان قلب کمک می‌کند و بدن را از حالت اضطراب خارج می‌سازد. هنگام احساس نگرانی، چند نفس عمیق و آهسته بکشید تا ذهن آرام شود.

3. فعالیت بدنی منظم

4. ورزش و تحرک بدنی باعث ترشح هورمون‌های شادی‌آور مثل اندورفین می‌شود که به کاهش اضطراب و استرس کمک می‌کند. حتی پیاده‌روی کوتاه روزانه مفید است.

5. محدود کردن اخبار و اطلاعات منفی

6. دریافت مکرر اخبار جنگ و تصاویر خشونت‌آمیز می‌تواند اضطراب را تشدید کند. بهتر است زمان مشخصی برای پیگیری اخبار تعیین و منابع مطمئن و محدود انتخاب شود.

7. حفظ ارتباط با خانواده و دوستان

8. صحبت کردن و به اشتراک گذاشتن احساسات با افراد مورد اعتماد، حمایت روانی فراهم کرده و احساس تنهایی را کاهش می‌دهد.

9. مدیتیشن و ذهن‌آگاهی

تمرینات مدیتیشن و ذهن‌آگاهی به تمرکز بر لحظه حال کمک می‌کند و مانع از غرق شدن در افکار منفی و نگرانی‌های آینده می‌شود.

1. خواب کافی و منظم

2. کمبود خواب اضطراب را تشدید می‌کند، بنابراین داشتن برنامه منظم خواب و محیط آرام برای استراحت، از اهمیت زیادی برخوردار است.

3. تغذیه سالم و متعادل

4. مصرف مواد غذایی سالم و جلوگیری از زیاده‌روی در مصرف کافئین و قند، تأثیر مثبتی بر آرامش ذهن و کاهش اضطراب دارد.

5. فعالیت‌های سرگرم‌کننده و خلاقانه

6. درگیر شدن در هنر، موسیقی، کتاب خواندن یا هر فعالیتی که لذت‌بخش است، باعث کاهش تمرکز بر اضطراب جنگ می‌شود.

7. درخواست کمک حرفه‌ای

8. در صورت شدت گرفتن اضطراب، مشاوره روانشناسی و درمان‌های تخصصی مانند روان‌درمانی می‌تواند به بهبود شرایط کمک کند.

ایجاد برنامه روزانه منظم

داشتن برنامه مشخص و منظم برای انجام کارها، احساس کنترل و امنیت را افزایش داده و استرس جنگ را کاهش می‌دهد.

تاثیر جنگ بر کودکان و نوجوانان 

جنگ تأثیرات عمیق و ماندگاری بر کودکان و نوجوانان دارد که سلامت جسمی، روانی و اجتماعی آنها را به شدت تحت تأثیر قرار می‌دهد. کودکان و نوجوانان در شرایط جنگی نه تنها در معرض خطر مستقیم جراحت و مرگ قرار دارند، بلکه از نظر روانی نیز آسیب‌پذیرند. مواجهه با خشونت، از دست دادن خانواده و خانه، آواره شدن و زندگی در شرایط ناامن، می‌تواند باعث بروز اختلالات روانی مانند اضطراب، افسردگی، و اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) شود. این اختلالات در بسیاری از موارد در کودکان به شکل ترس‌های مزمن، کابوس‌های شبانه، مشکلات خواب و تغییرات رفتاری مانند پرخاشگری یا گوشه‌گیری بروز می‌کند.

از سوی دیگر، جنگ روند رشد عاطفی و اجتماعی کودکان را مختل می‌کند. محدود شدن دسترسی به آموزش، بازی و ارتباط با همسالان باعث کاهش مهارت‌های اجتماعی و شناختی می‌شود و فرصت‌های طبیعی رشد را محدود می‌کند.

همچنین، جنگ می‌تواند احساس ناامنی و بی‌اعتمادی عمیقی در کودکان ایجاد کند که اثرات آن در بزرگسالی نیز باقی می‌ماند. تجربه خشونت مکرر باعث می‌شود کودکان درک منفی از جهان و انسان‌ها پیدا کنند و توانایی برقراری ارتباط سالم را از دست بدهند.

پیامد ها و اثار جنگ بر روان انسان

جنگ تأثیرات عمیق و گسترده‌ای بر روان انسان می‌گذارد. افراد درگیر در جنگ – چه سربازان، چه غیرنظامیان – در معرض تجربه‌های بسیار دردناک، استرس‌زا و گاه غیرقابل تحمل قرار می‌گیرند که آثار روانی بلندمدتی بر جای می‌گذارد. برخی از پیامدها و آثار روانی جنگ بر انسان عبارتند از:

• اختلال استرس پس از سانحه (PTSD): افراد ممکن است دچار اضطراب شدید، کابوس، فلش‌بک (بازگشت ذهنی به صحنه‌های جنگ) و ترس مداوم شوند. ما در جان زیبا میتوانیم به شما خدمات درمان اختلال استرس پس از صانحه را برای شما عزیزان انجام دهیم.
• افسردگی: تجربه‌ فقدان، ویرانی و مرگ، ممکن است منجر به احساس ناامیدی، اندوه عمیق و کناره‌گیری از اجتماع شود. اگر فکر میکنی نیاز به صحبت و مشاوره داری همین حالا میتونی مشاوره درمان افسردگی در تهران را از ما در اسرع وقت به صورت تلفنی، انلاین داشته باشید.
• اضطراب مزمن: نگرانی همیشگی نسبت به امنیت و آینده، می‌تواند منجر به اختلالات اضطرابی مداوم شود. که در جان زیبا با درمانگران تجربه نگران درمان تخصصی اختلالات اضطرابی نباشید با درمانگران ما حال شما بهبود می یابد.
• احساس گناه بازمانده: افرادی که از جنگ جان سالم به در برده‌اند، ممکن است احساس گناه کنند که چرا زنده مانده‌اند در حالی که دیگران کشته شده‌اند.
• مشکلات خواب: کابوس‌ها، بی‌خوابی یا خواب ناآرام از عوارض شایع روانی پس از جنگ است.
• رفتارهای پرخاشگرانه یا خشونت‌آمیز: قرار گرفتن مداوم در شرایط خشونت‌بار ممکن است باعث تغییر در رفتار فرد و افزایش تمایل به خشونت شود.

این آثار روانی گاه تا سال‌ها پس از پایان جنگ باقی می‌مانند و نیازمند حمایت‌های روان‌درمانی و اجتماعی هستند. در صورتی که دچار استرس جنگ هستید و یا علائم اضطراب جنگ شما را آزار می‌دهد می‌توانید  از کارشناسان کلینیک روانشناسی جان زیبا به صورت آنلاین یا حضوری کمک بگیرید. 

نشانی: شریعتی، جنب حسینیه ارشاد، خیابان گل‌نبی، پلاک 49، طبقه سوم، واحد 31

شماره تلفن: 26701544-021        22895248-021

موبایل: 09102036378