موضوع اختلالات روانی بخصوص در کودکان و نوجوانان بحث گسترده ای است . یک سری اختلالات مخصوص کودکی است و از سن 2 سالگی خود را نشان می دهد . یک سری اختلالات نیز مخصوص سن نوجوانی است . والدین باید آن را شناسایی کرده و برای درمان آنها اقدام کنند .
توجه به نشانه ها و علائم بیماری های روانی که ممکن است تاثیر مخربی بر آینده فرزندتان بگذارد بسیار ضروری است . برخی از اختلالات روانی هیچ نشانه ای نداشته باشد ولی رفتارهای غیرطبیعی دارد که می توان به کلینیک روانشناسی جان زیبا مراجعه کرد.
کودکان را نباید “بزرگسالان کوچک ” برشمرد، آنها نه تنها از نظر جسمانی کوچکترند، بلکه از لحاظ
عاطفی هم به بلوغ نرسیده‌اند و از دیدگاه اجتماعی و شناختی کماکان در مرحله رشد می‌باشند.
همچنین از لحاظ تجربه‌ی محض هنوز کامل نشده‌اند و جای شگفت نیست که شناختی از مسائل روانشناختی خود نداشته باشند.
کودکان در زمینه‌ی مسائل درمانی، در واکنش به برخی درمان‌ها و در فرایند شکل‌گیری اختلالات با بزرگسالان تفاوت زیادی دارند.
شناخت زود هنگام مشکلات کودکان هم برای فرد و هم برای جامعه بسیار مهم است. اگر این مشکلات
حل‌نشده باقی بمانند و کودکان با آنها بزرگ شوند، پیوسته دارای اختلال روانشناختی خواهند بود.
بسیاری از بزرگسالانی که مشکل اضطراب دارند، این اختلال را از زمان کودکی با خود همراه داشته‌اند. کودک دارای اختلال هنگامی‌که در انجام وظایف کلیدی خود ناموفق باشد و مشکل اعتماد به نفس درمان نشود، ممکن است در سنین بالا در برقراری و حفظ ارتباط با همسالان و برقراری دوستی ناتوان شود و از کسب مهارت‌های تحصیلی باز بماند.
اینگونه نارسایی‌ها می‌تواند به یأس، درماندگی و گوشه‌گیری روزافزون او منجر شود. علاوه بر این، چنانچه کودک مهارت‌های لازم را در سنین مربوط به آن کسب نکند، ممکن است دیگر فرصتی برای جبران آن دوران نداشته باشد.
کودکان زمانی متوجه مشکلات خود می‌شوند که والدین، معلمان یا سرپرستان دیگر نظر دهند که آنان به یاری متخصص نیاز دارند، وگرنه کودکان، خود متوجه مشکلاتشان نمی‌شوند.
باید توجه داشت که هیچ درمان واحدی در همه جا و همه وقت سودمند نیست و نباید انتظار داشت درمان همگانی و جهانی مؤثری وجود داشته باشد. بعید به‌نظر می‌رسد، فقط یک روش درمانی برای تمام اختلالات رفتاری کودکان بهترین و مناسب‌ترین باشد. تمام درمان‌های سودمند محدود به زمان هستند، بر اجزای رفتاری ویژه‌ای تأکید دارند.
سه تفاوت مهم میان درمان کودک و درمان بزرگسال وجود دارد:
- نقش والدین
- استفاده از بازی در درمان
- احتیاط در مورد کاربرد دارودرمانی برای کودکان
والدین نقش اصلی را در زندگی کودکان ایفا می‌کنند. تأثیری که والدین یا اعضای دیگر خانواده در حل
مشکلات و درمان کودکان دارند، شایان توجه است. درمانگرانی که با کودکان سروکار دارند، به جای
مواجهه‌ی رودررو با کودک اغلب ترجیح می‌دهند حداقل مدتی پدران ومادران را آموزش دهند تا چگونه با
فرزندان خود رفتار کنند.
همانگونه‌که اشاره شد، کودکان هیچ‌گاه خود در صدد درمان مشکلشان بر نمی‌آیند و شروع‌کننده درمان
خود نیستند. بسیاری از درمانگران درمان خود را با مشغول ساختن کودکان به نوعی بازی آغاز می‌کنند.
درمانگر بازی را به عنوان وسیله برای کودک به کار می‌گیرد که او از طریق آن افکار و عواطف خود را ابراز دارد.
درمان‌های زیستی ـ دارویی نیز در مورد کودکان و نوجوانان به‌کار گرفته میشود. به استثنای ریتالین، که
برای درمان اختلال” بیش‌فعالی همراه با نقص توجه” برای کودکان استفاده میشود، دارودرمانی تأثیر
چندانی در درمان اختلالات کودکان و نوجوانان ندارد.
اوتیسم چیست ؟
اوتیسم یا در خود ماندگی در اثر اختلال در روند رشد طبیعی مغز ایجاد می شود. علائم این اختلال در سنین بین 2 تا 3 سالگی قابل مشاهده است. این بیماری باعث ناتوانی در برقراری رابطه اجتماعی با سایر کودکان می شود.
علائم اوتیسم
علائم این اختلال شامل طیف وسیعی می شود که شایع ترین آنها شامل موارد زیر است:
- اختلال در تکلم
کودکانی که تا سن 2 تا 3 سالگی نمی توانند صحبت کنند یا در حد چند کلمه حرف می زنند همچنین جملات اطرافیان خود را عینا تکرار می کنند. جالب است بدانید در جملات خود ضمیر «من» را استفاده نمی کنند. مثلا به جای اینکه بگوید «من گرسنمه» می گوید: «تو گرسنته» کودکانی با این علائم مشکوک به اوتیسم هستند.
- اختلال در برقراری ارتباط با همسالان
این کودکان در جمع بودن را دوست ندارند و بیشتر اوقات تنهایی را ترجیح می دهند. حتی ساعتها تنها با یک اسباب بازی سرگرم هستند. این کودکان نحوه صحیح استفاده از اسباب بازی را نمی دانند. این کودکان به دلیل اینکه نمی دانند چطور با همسن های خود ارتباط داشته باشند در صورتی هم که وارد رابطه شوند طرد می شوند .
- اختلال در رفتار
این کودکان برای خواسته های خود لجبازی و پرخاشگری می کنند. خود آزاری مانند کشیدن موی خود، گاز گرفتن دستان خود از جمله رفتارهای این کودکان است.
- اختلال حسی و حرکتی
خیره شدن طولانی مدت به حرکت دورانی وسایل منزل مانند حرکت لباسشویی یا پنکه از دیگر علائم این بیماری است. این کودکان ممکن است ساعت ها دور خود بچرخند و از این کار لذت ببرند. همچنین کودک اوتیسمی روی پنجه پای خود راه می رود و نمی تواند به صورت طبیعی راه برود. واکنش غیرطبیعی به صداها مانند جیغ کشیدن در هنگام روشن کردن جاروبرقی از جمله علائم این بیماری است. حساس بودن به تغییر از جمله تغییر پوشش یا غذا از جمله علائم مشکوک به این بیماری است.
روانشناسان رشد از دهه1920 به بعد علاقه منـد بودنـد بداننـد کـه چگونـه والـدین، رشـد اجتماعی و شایستگی را در کودکان پرورش می دهند. یکی از نیرومندترین رویکردها در این زمینه، مطالعه ای تحت عنوان شیوه های فرزند پروری است که توسط دارلینگ (1999) صورت گرفته است. شیوه فرزند پروری به عنوان مجموعه یا منظومه ای از رفتارهـا تعریـف شده است که تعاملات والد ـ کودک را در طول دامنه گـسترده ای از موقعیـت هـا توصـیف می کند و فرض بر این است که یک جو تعاملی تأثیرگذار را به وجود می آورد. شـیوه فرزنـد پروری، عاملی تعیین کننده و اثرگذار است که نقش مهمی را در آسیب شناسی روانی و رشـد کودکان ایفا می کند. بحث در مورد هر یـک از مـشکلات فرزنـدان بـدون در نظـر گـرفتن نگرش ها، رفتارها و شیوه های فرزند پـروری والـدین، تقریبـاً غیـرممکن اسـت.
اختلالات اضطرابـی
اختلالات اضطرابـی شـایعترین اختلال روانـی اسـت کـه در میـان کـودکان و نوجوان هـا دیـده می شـود. حـدود ۶ درصـد از کـودکان در دورهای از زندگـی خـود ایـن اختلال را تجربـه می کننـد. ایـن بیمـاری می توانـد کـودکان را به انـدازه ای از چیزهـا و موقعیتهـای زندگـی هراسـان سـازد کـه در رونـد زندگـی روزانـه آنهـا اختلال ایجـاد کند.
اختلال کم توجهی
اختلال کم توجهی/ بیـش فعالی ADHD باعث می شـود کـودکان نتوانند تمرکـز لازم را داشـته باشـند. کودکـی کـه مبتلا بـه این اختلال باشـد نسـبت به کـودکان دیگـر تندخوتر و ناآرامتر اسـت.
اختلال سـلوک
اختلال سـلوک باعث می شـود کودکان نسـبت به سـایر مـردم، حیوانـات و یا ابـزار و وسـایل زندگـی رفتـاری بسـیار تهاجمـی و مخـرب در پیـش بگیرنـد. آنها احتمـالا کارهایـی نظیـر فـرار از مدرسـه یا خانـه را انجـام می دهند که نشـان میدهد ایـن قبیـل کـودکان اهمیتـی برای قوانیـن مهم و اساسـی قائل نیسـتند.
افسـردگی
افسـردگی یـک اختلال خلـقی اسـت کـه اغلـب در جریان سـالهای نوجوانـی پدیـدار می شـود. افسـردگی می توانـد روی رویکردها و احساسـات کودک یـا نوجـوان تاثیـر بگـذارد و باعث شـود آنها بـرای مدت بیـش از دو هفتـه در یک دوره زمانـی، بـه صـورت غیرمعمول احسـاس ناراحتـی و یا زودنجـی کنند.
روانپریشـی
شـرایطی اسـت کـه در آن فـرد ارتباط خـود را با واقعیت از دسـت می دهـد. ایـن حالـت سـه درصـد کل افراد را تحـت تاثیر قـرار می دهد ولی بیشـتر در اواخـر نوجوانـی و اوایـل بزرگسـالی خود را نشـان می دهد. این بیمـاری می تواند بـه صـورت تنهـا و یا همـراه با بیماریهـای روانی دیگری کـه در اینجا به آن اشـاره شـد پدیدار شود.
اختلال دو قطبـی
یـک اختلال خلقی اسـت کـه می تواند یـک درصد جوانـان را تحـت تاثیـر قـرار دهـد. این اختالل بیشـتر در سـالهای نوجوانـی دیده می شـود ولـی در مـوارد نـادری در کـودکان کـم سـن و سـالتر هـم بـه چشـم می خـورد. ایـن اختلال باعـث می شـود حـالت روانی یـک فـرد بین شـادی زیاد کـه شـیدایی یـا اشـتیاق مفرط نامیـده می شـود، و ناراحتی بسـیار شـدید یا همان افسـردگی در نوسـان باشد.
بی اشتهایی روانی
در میـان کـودکان کـم سـن و سـال کمتـر رواج دارد ولـی بـا افزایـش سـن و سـال ایـن خطـر افزایش می یابـد. بی اشـتهایی حـدود یک درصـد زنـان و مـردان جـوان ۱۵ تـا ۲۴ سـاله و پرخوری نیز سـه درصـد جوانان را در کانـادا تحـت تاثیر قـرار میدهد. اختلال های تغذیه ای شـامل یـک تصور ذهنی مخـدوش دربـاره بـدن اسـت کـه بـا رفتارهای بسـیار مضـر در زمینه تغذیـه همراه اسـت و باعـث می شـود تغذیه مناسـب فـرد دچار اختلال شـدید شـود.
اسـکیزوفرنی
اسـکیزوفرنی حـدود یـک درصد جمعیـت را تحت تاثیر قـرار می دهد و معمولا در سـن ۱۵ تـا ۲۵ سـالگی خـود را نشـان می دهـد. اسـکیزوفرنی باعـث می شـود تفکـر و یـا صحبـت کردن فـرد به شـیوه منظم دچـار اختلال شـود. این امـر باعث می شـود فـرد ارتبـاط و تمـاس خـود را بـا واقعیت از دسـت بدهد.
