موضوع اختلالات روانی بخصوص در کودکان و نوجوانان بحث گسترده ای است . یک سری اختلالات مخصوص کودکی است و از سن 2 سالگی خود را نشان می دهد . یک سری اختلالات نیز مخصوص سن نوجوانی است . والدین باید آن را شناسایی کرده و برای درمان آنها اقدام کنند .
توجه به نشانه ها و علائم بیماری های روانی که ممکن است تاثیر مخربی بر آینده فرزندتان بگذارد بسیار ضروری است . برخی از اختلالات روانی هیچ نشانه ای نداشته باشد ولی رفتارهای غیرطبیعی دارد که می توان به كلينيك روانشناسي جان زیبا مراجعه کرد.
كودكان را نبايد “بزرگسالان كوچك ” برشمرد، آنها نه تنها از نظر جسماني كوچكترند، بلكه از لحاظ
عاطفي هم به بلوغ نرسيده‌اند و از ديدگاه اجتماعي و شناختي كماكان در مرحلة رشد مي‌باشند.
همچنين از لحاظ تجربه‌ی محض هنوز كامل نشده‌اند و جاي شگفت نيست كه شناختي از مسائل روانشناختي خود نداشته باشند.
كودكان در زمینه‌ی مسائل درماني، در واكنش به برخي درمان‌ها و در فرايند شكل‌گيري اختلالات با بزرگسالان تفاوت زيادي دارند.
شناخت زود هنگام مشكلات كودكان هم براي فرد و هم براي جامعه بسيار مهم است. اگر اين مشكلات
حل‌نشده باقي بمانند و كودكان با آنها بزرگ شوند، پيوسته داراي اختلال روانشناختي خواهند بود.
بسياري از بزرگسالاني كه مشكل اضطراب دارند، اين اختلال را از زمان كودكي با خود همراه داشته‌اند. كودك داراي اختلال هنگامي‌كه در انجام وظايف كليدي خود ناموفق باشد و مشكل اعتماد به نفس درمان نشود، ممكن است در سنين بالا در برقراري و حفظ ارتباط با همسالان و برقراري دوستي ناتوان شود و از كسب مهارت‌هاي تحصيلي باز بماند.
اينگونه نارسايي‌ها مي‌تواند به يأس، درماندگي و گوشه‌گيري روزافزون او منجر شود. علاوه بر اين، چنانچه كودك مهارت‌هاي لازم را در سنين مربوط به آن كسب نكند، ممكن است ديگر فرصتي براي جبران آن دوران نداشته باشد.
كودكان زماني متوجه مشكلات خود مي‌شوند كه والدين، معلمان يا سرپرستان ديگر نظر دهند كه آنان به ياري متخصص نياز دارند، وگرنه كودكان، خود متوجه مشكلاتشان نمي‌شوند.
بايد توجه داشت كه هيچ درمان واحدي در همه جا و همه وقت سودمند نيست و نبايد انتظار داشت درمان همگاني و جهاني مؤثري وجود داشته باشد. بعيد به‌نظر مي‌رسد، فقط يك روش درماني براي تمام اختلالات رفتاري كودكان بهترين و مناسب‌ترين باشد. تمام درمان‌هاي سودمند محدود به زمان هستند، بر اجزاي رفتاري ويژه‌اي تأكيد دارند.
سه تفاوت مهم ميان درمان كودك و درمان بزرگسال وجود دارد:
- نقش والدین
- استفاده از بازي در درمان
- احتياط در مورد كاربرد دارودرماني براي كودكان
والدين نقش اصلي را در زندگي كودكان ايفا مي‌كنند. تأثيري كه والدين يا اعضاي ديگر خانواده در حل
مشكلات و درمان كودكان دارند، شايان توجه است. درمانگراني كه با كودكان سروكار دارند، به جاي
مواجهه‌ی رودررو با كودك اغلب ترجيح مي‌دهند حداقل مدتي پدران ومادران را آموزش دهند تا چگونه با
فرزندان خود رفتار كنند.
همانگونه‌كه اشاره شد، كودكان هيچ‌گاه خود در صدد درمان مشكلشان بر نمي‌آيند و شروع‌كنندة درمان
خود نيستند. بسياري از درمانگران درمان خود را با مشغول ساختن كودكان به نوعي بازي آغاز مي‌كنند.
درمانگر بازي را به عنوان وسيلة براي كودك به كار مي‌گيرد كه او از طريق آن افكار و عواطف خود را ابراز دارد.
درمان‌هاي زيستي ـ دارويي نيز در مورد كودكان و نوجوانان به‌كار گرفته ميشود. به استثناي ريتالين، كه
براي درمان اختلال” بيش‌فعالي همراه با نقص توجه” براي كودكان استفاده ميشود، دارودرماني تأثير
چنداني در درمان اختلالات كودكان و نوجوانان ندارد.
اوتیسم چیست ؟
اوتیسم یا در خود ماندگی در اثر اختلال در روند رشد طبیعی مغز ایجاد می شود. علائم این اختلال در سنین بین 2 تا 3 سالگی قابل مشاهده است. این بیماری باعث ناتوانی در برقراری رابطه اجتماعی با سایر کودکان می شود.
علائم اوتیسم
علائم این اختلال شامل طیف وسیعی می شود که شایع ترین آنها شامل موارد زير است:
- اختلال در تکلم
کودکانی که تا سن 2 تا 3 سالگی نمی توانند صحبت کنند یا در حد چند کلمه حرف می زنند همچنین جملات اطرافیان خود را عینا تکرار می کنند. جالب است بدانید در جملات خود ضمیر «من» را استفاده نمی کنند. مثلا به جای اینکه بگوید «من گرسنمه» می گوید: «تو گرسنته» كودكاني با اين علائم مشکوک به اوتیسم هستند.
- اختلال در برقراری ارتباط با همسالان
این کودکان در جمع بودن را دوست ندارند و بیشتر اوقات تنهايي را ترجيح مي دهند. حتی ساعتها تنها با یک اسباب بازی سرگرم هستند. این کودکان نحوه صحیح استفاده از اسباب بازی را نمی دانند. این کودکان به دلیل اینکه نمی دانند چطور با همسن های خود ارتباط داشته باشند در صورتی هم که وارد رابطه شوند طرد می شوند .
- اختلال در رفتار
این کودکان برای خواسته های خود لجبازی و پرخاشگری می کنند. خود آزاری مانند کشیدن موی خود، گاز گرفتن دستان خود از جمله رفتارهای این کودکان است.
- اختلال حسی و حرکتی
خیره شدن طولانی مدت به حرکت دورانی وسایل منزل مانند حرکت لباسشویی یا پنکه از دیگر علائم این بیماری است. این کودکان ممکن است ساعت ها دور خود بچرخند و از این کار لذت ببرند. همچنین کودک اوتیسمی روی پنجه پای خود راه می رود و نمی تواند به صورت طبیعی راه برود. واکنش غیرطبیعی به صداها مانند جیغ کشیدن در هنگام روشن کردن جاروبرقی از جمله علائم این بیماری است. حساس بودن به تغییر از جمله تغییر پوشش یا غذا از جمله علائم مشکوک به این بیماری است.
روانشناسان رشد از دهة1920 به بعد علاقه منـد بودنـد بداننـد كـه چگونـه والـدين، رشـد اجتماعي و شايستگي را در كودكان پرورش مي دهند. يكي از نيرومندترين رويكردها در اين زمينه، مطالعه اي تحت عنوان شيوه هاي فرزند پروري است كه توسط دارلينگ (1999) صورت گرفته است. شيوة فرزند پروري به عنوان مجموعه يا منظومه اي از رفتارهـا تعريـف شده است كه تعاملات والد ـ كودك را در طول دامنة گـسترده اي از موقعيـت هـا توصـيف مي كند و فرض بر اين است كه يك جو تعاملي تأثيرگذار را به وجود مي آورد. شـيوة فرزنـد پروري، عاملي تعيين كننده و اثرگذار است كه نقش مهمي را در آسيب شناسي رواني و رشـد كودكان ايفا مي كند. بحث در مورد هر يـك از مـشكلات فرزنـدان بـدون در نظـر گـرفتن نگرش ها، رفتارها و شيوه هاي فرزند پـروري والـدين، تقريبـاً غيـرممكن اسـت.
اختلالات اضطرابـی
اختلالات اضطرابـی شـایعترین اختلال روانـی اسـت کـه در میـان کـودکان و نوجوان هـا دیـده می شـود. حـدود ۶ درصـد از کـودکان در دورهای از زندگـی خـود ایـن اختلال را تجربـه می کننـد. ایـن بیمـاری می توانـد کـودکان را به انـدازه ای از چیزهـا و موقعیتهـای زندگـی هراسـان سـازد کـه در رونـد زندگـی روزانـه آنهـا اختلال ایجـاد کند.
اختلال کم توجهی
اختلال کم توجهی/ بیـش فعالی ADHD باعث می شـود کـودکان نتوانند تمرکـز لازم را داشـته باشـند. کودکـی کـه مبتلا بـه این اختلال باشـد نسـبت به کـودکان دیگـر تندخوتر و ناآرامتر اسـت.
اختلال سـلوک
اختلال سـلوک باعث می شـود کودکان نسـبت به سـایر مـردم، حیوانـات و یا ابـزار و وسـایل زندگـی رفتـاری بسـیار تهاجمـی و مخـرب در پیـش بگیرنـد. آنها احتمـالا کارهایـی نظیـر فـرار از مدرسـه یا خانـه را انجـام مي دهند که نشـان میدهد ایـن قبیـل کـودکان اهمیتـی برای قوانیـن مهم و اساسـی قائل نیسـتند.
افسـردگی
افسـردگی یـک اختلال خلـقي اسـت کـه اغلـب در جریان سـالهای نوجوانـی پدیـدار می شـود. افسـردگی می توانـد روی رویکردها و احساسـات کودک یـا نوجـوان تاثیـر بگـذارد و باعث شـود آنها بـرای مدت بیـش از دو هفتـه در یک دوره زمانـی، بـه صـورت غیرمعمول احسـاس ناراحتـی و یا زودنجـی کنند.
روانپریشـی
شـرایطی اسـت کـه در آن فـرد ارتباط خـود را با واقعیت از دسـت می دهـد. ایـن حالـت سـه درصـد کل افراد را تحـت تاثیر قـرار می دهد ولی بیشـتر در اواخـر نوجوانـی و اوایـل بزرگسـالی خود را نشـان می دهد. این بیمـاری می تواند بـه صـورت تنهـا و یا همـراه با بیماریهـای روانی دیگری کـه در اینجا به آن اشـاره شـد پدیدار شود.
اختلال دو قطبـی
یـک اختلال خلقي اسـت کـه می تواند یـک درصد جوانـان را تحـت تاثیـر قـرار دهـد. این اختالل بیشـتر در سـالهای نوجوانـی دیده می شـود ولـی در مـوارد نـادری در کـودکان کـم سـن و سـالتر هـم بـه چشـم می خـورد. ایـن اختلال باعـث می شـود حـالت رواني یـک فـرد بین شـادی زیاد کـه شـیدایی یـا اشـتیاق مفرط نامیـده می شـود، و ناراحتی بسـیار شـدید یا همان افسـردگی در نوسـان باشد.
بي اشتهايي رواني
در میـان کـودکان کـم سـن و سـال کمتـر رواج دارد ولـی بـا افزایـش سـن و سـال ایـن خطـر افزایش می یابـد. بی اشـتهایی حـدود یک درصـد زنـان و مـردان جـوان ۱۵ تـا ۲۴ سـاله و پرخوری نیز سـه درصـد جوانان را در کانـادا تحـت تاثیر قـرار میدهد. اختلال های تغذیه ای شـامل یـک تصور ذهنی مخـدوش دربـاره بـدن اسـت کـه بـا رفتارهای بسـیار مضـر در زمینه تغذیـه همراه اسـت و باعـث می شـود تغذیه مناسـب فـرد دچار اختلال شـدید شـود.
اسـکیزوفرنی
اسـکیزوفرنی حـدود یـک درصد جمعیـت را تحت تاثیر قـرار می دهد و معمولا در سـن ۱۵ تـا ۲۵ سـالگی خـود را نشـان می دهـد. اسـکیزوفرنی باعـث می شـود تفکـر و یـا صحبـت کردن فـرد به شـیوه منظم دچـار اختلال شـود. این امـر باعث می شـود فـرد ارتبـاط و تمـاس خـود را بـا واقعیت از دسـت بدهد.
